دلایل کاهش قیمت دلار
قیمت دلار در آستانه ورود به سال نوی شمسی قله‌های جدیدی را فتح کرده و چشم به کریدور دهم دوخته است. رشد پیوسته قیمت این ارز طی هفته‌های اخیر، فعالان اقتصادی و سیاست‌مداران را نگران و پای وزیر اقتصاد را به مجلس باز کرده است. قرار است عبدالناصر همتی روز یکشنبه 12 اسفند، برای برگزاری جلسه استیضاح، در مقابل نمایندگان مجلس قرار گیرد و درباره جهش قیمت‌ها در بازار ارز و طلا توضیح دهد.
اگرچه ناظران سیاسی معتقدند که این استیضاح، بیش از انکه رنگ و بوی اقتصادی داشته باشد، پیرنگ سیاسی دارد اما در هر حال، این رویکرد بازارهای مالی را دچار سردرگمی کرده و برخی فرضیه‌ها را مبنی بر آدرس غلط نمایندگان مجلس درباره وضعیت اقتصادی کشور مطرح می‌‌کند.
کارشناسان اقتصادی دلایل متنوعی را برای رشضد قیمت دلار طی هفته‌های اخیر بر می‌شمرند و حتی معتقدند که این جهش فنر ارزی نتیجه سرکوب قیمت ارز در ماه‌ها و سال‌های گذشته است. عموم تحلیلگران اقتصادی، ارزش واقعی دلار را در کریدور 70 هزار تومانی می‌دانند و معتقدند که قیمت فعلی اسکناس آمریکایی، حباب بزرگی دارد.
با این حال طی روزهای گذشته، بازار ارز شاهد افت و خیز قیمت دلار بوده است. آرایش نزولی دلار از دو روز گذشته نیز در بازار ارز خودنمایی و گاه بازار طلا و سکه را نیز با خود همراه کرده است. اما عوامل اصلی رشد قیمت دلار و سپس کاهش آن چیست؟
ترس از کاهش درآمدهای ارزی یکی از محرک‌های قیمت دلار در مسیر صعودی بود
حمیدرضا جیهانی، کارشناس بازارهای مالی با تاکید بر اینکه نمی‌توان رشد اخیر قیمت دلار را به یک عامل واحد نسبت داد گفت: «ما با توجه به شاخص‌های بنیادین، انتظار چنین رشدهایی را نداشتیم. باید در نظر بگیریم که این افزایش قیمت اخیر بیشتر تحت تأثیر مجموعه عواملی مانند سیگنال‌های غیرمسئولانه برخی افراد، انتظارات تورمی، فضای رسانه‌ای و تا حدی نیز کاهلی بازارساز در داخل بوده است.»
او افزود: «این مساله که رشد قیمت دلار در محدوده ۹۵ هزار تومان متوقف شد و برخی احتمال کاهش بیشتر آن را نیز مطرح می‌کنند، به عوامل متعددی بستگی دارد.»
جیهانی بیان کرد: «بخشی از رشد قیمت دلار ناشی از اخبار پاییزی کاهش صادرات و فروش نفت ایران در چین بود که نگرانی زیادی درباره کاهش درآمدهای دولت در سال آینده و افزایش کسری بودجه ایجاد کرد.»
او اضافه کرد: «علاوه بر این، تحولات سیاسی شروع به‌کار دولت جدید آمریکا و اخبار نحوه تعامل دونالد ترامپ با دنیا و فرمان اجرایی کمپین فشار حداکثری او بر بازارها تأثیرگذار بودند. مجموع عوامل فوق منجر به روند جهشی نرخ ارز گردید.»
دستور ترامپ برای تعلیق تحریم‌های ایران از عوامل افت قیمت دلار است
این کارشناس بازارهای مالی با بیان اینکه طی روزهای اخیر با انعکاس اخبار مثبت و امیدوارکننده شاهد روند اصلاحی در بازار ارز بودیم، بیان کرد: «خبر مثبت این روزها دستور ترامپ به وزیر خزانه‌داری آمریکا برای تعلیق تحریم‌های جدید علیه ایران بوده که همزمان با سفر اخیر امیر قطر به ایران، می‌تواند بر بازار تأثیر بگذارد. گفته می‌شود در این سفر، موضوع فرصتی ۱۵ تا ۳۰ روزه برای بررسی و مشورت در خصوص مذاکرات مستقیم با آمریکا مطرح شده است.»
جیهانی گفت: «نکته دیگر این است که بازارساز از روز شنبه گذشته، هم در بازار دلار و هم در بازار درهم، نقش پررنگ‌تری ایفا کرده است. این مساله سبب می‌شود که بازارساز مدیریت بازار را به‌طور فعال در دست بگیرد. همچنین، مذاکرات امیر قطر با رهبر انقلاب درباره ۶ میلیارد دلار دارایی مسدود شده ایران، احتمال آزادسازی این مبلغ را مطرح کرده است که در صورت تحقق، می‌تواند بر نرخ ارز تأثیر بگذارد.»
قیمت دلار توافقی برای فروش به مردم، بر اساس کشف قیمت روزانه تعیین می‌شود
جیهانی در ادامه به موضوع تازه‌ای در بازار ارز اشاره و بیان کرد: «بحث دیگری که مطرح شده این است که احتمالا مرکز مبادله ارز و طلا در نظر دارد یک دوره فروش دلار به افراد ایرانی را از سر بگیرد. اگر این موارد را کنار هم بگذاریم، می‌تواند موجب ایجاد روند کاهشی یا استپ قیمتی دلار شود.»
این کارشناس بازارهای مالی اظهار کرد: «در این خصوص، عنوان خاصی برای نوع ارز مطرح نیست، بلکه این اقدام در چارچوب قیمت بازار مبادله یا همان بازار تجاری انجام می‌شود. مشابه مزایده‌هایی که برای طلا و سکه برگزار و عدد بر اساس کشف قیمت روز اعلام شده، ممکن است چنین سازوکاری برای دلار نیز در نظر گرفته شود. ما پیشنهاداتی در این زمینه ارائه داده‌ایم و احتمال دارد این طرح در هفته آینده اجرایی شود.»
او توضیح داد: «مقدار دلار تخصیصی برای هر فرد به اندازه پاسخگویی به نیازهای روزمره تعیین و حدود ۲۱۰۰ دلار در نظر گرفته شده است. این مقدار در همان محدوده سال‌های گذشته قرار دارد. در ماه‌های پایانی سال که معمولاً نیاز به اسکناس و ارز بیشتر احساس می‌شود، از این طریق ارز به بازار تزریق خواهد شد.»
جیهانی تاکید کرد: «در حال حاضر، این طرح در حد پیشنهاد مطرح شده و تصمیمات لازم برای اجرای آن در حال بررسی است. باید کمی صبر کرد؛ برای اجرایی شدن آن، نیاز به دریافت مجوز از دبیرخانه مربوطه است. در صورتی که این مجوز صادر شود، تخصیص ارز بر اساس ضوابط مشخصی انجام خواهد شد، به این معنا که افراد باید مبلغ مشخصی را به حساب بانکی خود واریز کرده و سپس از طریق بانک اقدام به دریافت ارز کنند.»