از نگاه کارشناسان، هیجان مذاکرات تا چه زمانی بورس را متاثر خواهد کرد؟
بازار سرمایه نخستین روز هفته را با سرخ‌پوشی آغاز کرد. بورس پس از سپری کردن هفته نسبتا سبزپوش، سیزدهمین روز از اردیبهشت‌ماه را با تشکیل صف‌های فروش در بسیاری از سهام سپری کرد. پس از افزایش موج خوش‌بینی‌ها پیرامون موج جدید مذاکرات هسته‌ای، بازار سرمایه قوت تازه‌ای گرفت؛ به‌طوری‌که رشد ارزش معاملات و جریان نقدینگی مطلوب به سهام مختلف را می‌توان گواهی بر این موضوع دانست.
با این وجود نوسان‌های مثبت و منفی بازار حتی با عبور شاخص کل و شاخص کل هموزن از سقف تاریخی نیز ادامه‌دار بوده است. در واقع رفتار بازار در مقطع فعلی تحت‌تاثیر هیجان ناشی از مذاکرات و سیاست‌های متولیان قرار گرفته است، به‌طوری‌که مخابره شدن اخبار مثبت از مذاکرات بین‌المللی موج خوش‌بینی تقاضا را در بازار ایجاد می‌کند و در صورتی که خبر منفی از به تعویق افتادن آن به گوش برسد رنگ از چهره بازار برچیده می‌شود. از این رو وضعیت ارزندگی بازار در شرایط فعلی از مسیر وضعیت مذاکراتی می‌گذرد.
شنبه پرنوسان، تحت‌تاثیر مذاکرات و تصمیمات اعتباری
آراد پورکار، کارشناس بازار سرمایه، در خصوص وضعیت بازار روز شنبه اظهار کرد: بورس تهران روز شنبه، سیزدهمین روز از اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴، یکی از منفی‌ترین روزهای معاملاتی را از ابتدای سال به خود دید. شاخص کل بورس با افت بیش از ۶۰هزار‌واحدی، کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرد و فضای کلی بازار تحت‌تاثیر دو عامل کلیدی اخبار مرتبط با مذاکرات بین‌المللی و تصمیمات جدید در خصوص کاهش سقف اعتباری صندوق‌های اهرمی قرار گرفت. این دو موضوع، در کنار رفتارهای معاملاتی خاص برخی نمادها، تصویری پیچیده از وضعیت بازار ارائه کرد. در جریان معاملات شنبه، بازار شاهد دو دسته اصلی از نمادها بود. دسته نخست، نمادهای کوچک و بنیادی بودند که گزارش‌های مالی مثبتی ارائه کرده بودند. این نمادها رفتار متفاوتی از خود نشان دادند و برخی از آنها توانستند از صف فروش به سمت صف خرید حرکت کنند.
این تحرکات نشان‌دهنده جدایی مسیر این نمادها از روند کلی بازار و پتانسیل رشد آنها در روزهای آینده است. در مقابل، دسته دوم شامل نمادهای بزرگ و تاثیرگذار مانند خودرو، بانک تجارت، بانک صادرات و خگستر بودند که به‌‌رغم تلاش‌های مکرر برای جمع‌آوری صف‌های فروش، در نهایت با صف فروش به کار خود پایان دادند. با‌این‌حال، حجم صف‌های فروش این نمادها نسبت به ارزش معاملاتشان چندان قابل‌توجه نبود. این موضوع، همراه با نشانه‌هایی از کاهش فشار فروش در اواخر معاملات، این امیدواری را ایجاد کرد که این نمادها در روزهای معاملاتی آینده به سمت تعادل حرکت کنند و تا دوشنبه شاهد بازاری متعادل‌تر باشیم.
پورکار در خصوص تاثیر مذاکرات بر بازار افزود: یکی از عوامل اصلی تاثیرگذار بر فضای منفی بازار، اخبار مرتبط با مذاکرات بین‌المللی بوده است. مذاکرات، به‌ویژه در چنین سطحی با فرازونشیب‌های خبری همراه است. اخبار مثبت و منفی به‌صورت متناوب منتشر می‌شوند و گاهی اوقات، خروج یکی از طرفین از میز مذاکره یا مطرح شدن شروط جدید، بخشی از استراتژی برای کسب امتیاز است. از این رو نمی‌توان نسبت به این اخبار بیش از حد خوش‌بین یا بدبین بود. با این وجود انتظار می‌رود با ادامه روند گفت‌وگوها، بازار نیز به‌تدریج به ثبات نزدیک‌تر شود.
تصمیمات اعتباری و فشار بر صندوق‌های اهرمی
یکی دیگر از عوامل اثرگذار بر بازار، تصمیم جدید در خصوص کاهش سقف اعتباری صندوق‌های اهرمی‌ها بود. این تصمیم، به‌ویژه در شرایطی که دامنه نوسان این صندوق‌ها مشابه سهام عادی (مثبت و منفی ۳درصد) تعیین شده، فشار فروش قابل‌توجهی را به بازار تحمیل کرد. کاهش حدود ۵درصدی از ارزش خالص دارایی (NAV) صندوق‌های اهرمی، در کنار الزام به تسویه اعتبارات، به تشکیل صف‌های فروش سنگین در این صندوق‌ها منجر شد.
این صف‌ها، به دلیل محدودیت دامنه نوسان، حجم معاملات قابل‌توجهی را جذب نکردند و این موضوع به‌طور غیرمستقیم بر سایر نمادهای بازار نیز اثر گذاشت.در صورتی که دامنه نوسان صندوق‌های اهرمی به‌صورت مجزا و گسترده‌تر (مثبت و منفی ۵ یا ۶درصد) تعیین می‌شد، فشار فروش تا حد زیادی کاهش می‌یافت. همچنین، تعیین بازه زمانی مشخص برای اعمال تغییرات اعتباری، به‌جای اجرای فوری آن، می‌توانست از شدت نوسانات بازار بکاهد.
این تصمیمات، هرچند با هدف اصلاح ساختارهای بازار اتخاذ شدند، اما به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت به تشدید فضای منفی دامن بزنند. از منظر تحلیل تکنیکال، شاخص کل بورس درحال‌حاضر بالای سطح حمایتی ۳میلیون واحد قرار دارد. تا زمانی که این محدوده حفظ شود، چشم‌انداز بازار همچنان مثبت ارزیابی می‌شود. همچنین به نظر می‌رسد با کاهش تاثیر اخبار منفی و تعدیل اثرات تصمیمات اعتباری، بازار از روز دوشنبه یا سه‌شنبه به حالت تعادل بازگردد و حتی احتمال بهبود شرایط در میان‌مدت وجود داشته باشد.
سهیلا نقی‌پور، کارشناس بازار سرمایه، در ارزیابی و تحلیل بازار اظهار کرد: بازار سرمایه روز شنبه افت کم‌سابقه‌ای را به ثبت رساند. یکی از مهم‌ترین عوامل این ریزش را می‌توان تعویق دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا، تشدید محدودیت‌های تجارت نفت و پتروشیمی و تناقض‌گویی مقامات آمریکایی عنوان کرد. این اخبار منفی، با ایجاد فضای نااطمینانی، تقاضای خرید سهام را به‌شدت کاهش داد و فشار فروش را در بازار تشدید کرد. نتیجه این تحولات، افت شاخص‌های اصلی و کاهش ارزش معاملات بود که نشان‌دهنده تاثیر مستقیم اخبار سیاسی بر رفتار سرمایه‌گذاران است. علاوه بر این، تصمیم اخیر در خصوص محدود کردن ضریب اعتباری صندوق‌های اهرمی به ۳۷.۵درصد نیز اثر منفی خود را بر بازار گذاشت.
این محدودیت، اگرچه با هدف کاهش ریسک معاملات اعتباری اعمال شده، اما نقدشوندگی و جذابیت این صندوق‌ها را برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای کاهش داده است. ترکیب این محدودیت با اخبار منفی سیاسی، خروج پول حقیقی را تسریع کرد و به تقویت روند نزولی بازار دامن زد. عدم پیشرفت در مذاکرات بین‌المللی و تشدید تحریم‌ها، فشار مضاعفی بر صنایع کلیدی مانند پتروشیمی و فلزات اساسی وارد کرده است. این صنایع با افزایش هزینه‌های لجستیک و کاهش صادرات مواجه شدند که سودآوری آنها را تهدید می‌کند. در مقابل، گروه بانکی با پتانسیل جذب نقدینگی، به‌ویژه در صورت تصویب لوایح مرتبط با FATF، می‌تواند مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گیرد، اما ابهامات سیاسی همچنان مانع رشد پایدار این گروه است.
نقی‌پور در پایان افزود: با توجه به ریسک‌های سیاسی، نوسانات ارزی انتظار می‌رود بورس ایران در هفته جاری همچنان پرنوسان باقی بماند. فضای پرابهام کنونی، سرمایه‌گذاران را محتاط کرده و احتمال تداوم فشار فروش وجود دارد. با‌این‌حال، در صورت کاهش تنش‌های سیاسی و ایجاد ثبات اقتصادی، می‌توان به رشد تدریجی بازار در میان‌مدت امیدوار بود. به‌ویژه شرکت‌های کامودیتی‌محور و صادراتی که از پتانسیل بهبود تقاضای جهانی و افزایش قیمت‌های جهانی برخوردارند، می‌توانند در این بازه زمانی عملکرد بهتری را به ثبت برسانند.