گرانی‌های خودرو: ریشه در کمبود عرضه یا افزایش قیمت کارخانه‌ای؟
گرانی‌های تازه بازار خودرو بیش از آنکه نتیجه افزایش قیمت کارخانه‌ای یا جهش نرخ ارز باشد، از کمبود عرضه ریشه می‌گیرد، کارشناسان می‌گویند حتی با افزایش قیمت کارخانه، در صورت عرضه کافی، بازار توان کنترل دارد؛ اما نبود خودرو در بازار زنجیره‌ای از رشد قیمت، دلالی و شکاف دوباره میان کارخانه و بازار را رقم زده است.
تقاضا در بازار داخلی همچنان وجود دارد و رکود عمیقی در بازار خودروهای داخلی مشاهده نمی‌شود، اما افزایش قیمت‌های جدید دو خودروساز داخلی، شوک جدیدی به بازار خودرو نداده است و تعرفه‌های جدید، هر چند برای برخی از خودروها مناسب است، اما در مجموع موجب افت و کاهش انگیزه خریداران و فروشندگان شده است.
خودروهای مونتاژی
در بخش خودروهای مونتاژی، به‌ویژه خودروهای چینی، روند بازار متفاوت است. این خودروها با افزایش نرخ ارز و هزینه‌های تولید، به رده قیمتی بالای ۱.۵ تا دو میلیارد تومان رسیده‌اند و عملا از دسترس قشر متوسط خارج شده‌اند و مونتاژکاران نیز بیشتر به سمت تولید خودروهای گران‌قیمت با تیراژ کمتر و حاشیه سود بیشتر حرکت کرده‌اند.
در حال حاضر در بازار خودروهای داخلی تقاضای خرید و فروش وجود دارد و برخلاف گذشته، بازار در رکود کامل نیست و خرید و فروش انجام می‌شود و تنها بخش از بازار که همچنان در رکود به سر می‌برد، بازار خودروهای خارجی است و رکود این بخش ناشی از بسته بودن واردات خودرو برای ایرانیان مقیم خارج و اعلام تعرفه‌های پلکانی جدید است.
علت افزایش قیمت خودرو در بازار بیش از آنکه ناشی از افزایش قیمت خودروسازان باشد، بیشتر ناشی از کمبود عرضه است؛ گاها افزایش قیمت کارخانه‌ای وجود دارد، اما عرضه مناسب از افزایش قیمت در بازار جلوگیری می‌کند و مشکل اصلی در حال حاضر کمبود عرضه است.
بازار خودروهای داخلی و خارجی تا حدودی به یکدیگر وابسته هستند و واردات صحیح می‌تواند در سیاست‌های کنترل قیمت تاثیرگذار باشد. در سال ۱۴۰۲ با وجود رشد ۱۰۰ درصدی نرخ ارز، افزایش قیمت خودرو تنها حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد بود و دلیل اصلی این تفاوت، وجود آستانه تحمل قیمتی در بازار خودرو بود چراکه بازار کشش افزایش قیمت بیشتر را نداشت.
عوامل تاثیر گذار بر واردات خودرو
یک عامل مهم اثرگذار دیگر، میزان واردات خودرو است. همین میزان واردات، اثر روانی مثبت و قابل توجهی بر کنترل رشد قیمت خودرو داشت. امروز بازار دیگر به سرعت با قیمت‌های جدید سازگار نمی‌شود و گردش مالی گذشته رخ نمی‌دهد.
اگر عرضه مناسب نباشد، قیمت بازار نیز حتی بیش از مقدار کارخانه رشد خواهد کرد. ضروری است که در صورت اعطای مجوز افزایش قیمت به خودروسازان، از آنها تعهداتی برای افزایش تولید، تامین قطعات و عرضه کافی به بازار دریافت شود.
در غیر این صورت، کمبود عرضه باعث ایجاد رانت، فعالیت گسترده دلالی و تشدید شکاف قیمت کارخانه و بازار شده و دسترسی مصرف‌کننده واقعی به خودرو دشوارتر می‌شود.