تحلیل وضعیت فعلی بازار خودرو و راهکارهای ممکن
خودروسازان داخلی طی یک ماه گذشته اقدام به افزایش قیمت محصولات خود کردند. با این حال، بررسی بازار خودرو نشان می‌دهد که این افزایش نه‌تنها به رونق معاملات کمکی نکرده، بلکه به تعمیق رکود در بازار نیز انجامیده است. در این میان، پس از ماه‌ها انتظار، موضوع تعرفه‌های پلکانی سرانجام به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است. اکنون این پرسش مطرح است که با توجه به تحولات اخیر در بازار خودرو، چشم‌انداز معاملات آینده بازار خودرو چگونه ترسیم می‌شود؟
نرخ دستمزدها از میزان رشد قیمت خودرو جا ماند
مسیح فرزانه، کارشناس صنعت خودروسازی گفت: روند رکود تورمی از سال ۱۴۰۰ به بعد در بازار خودرو کشور به‌تدریج شدت گرفته و سرعت آن نیز افزایش یافته است. این رکود در نتیجه مجموعه‌ای از تحولات داخلی و خارجی، از جمله وقایع خردادماه و جنگ ۱۲ روزه تحمیلی، تشدید شد. یکی از عوامل اصلی این روند، افزایش ریسک‌های اقتصادی بوده که اثر مستقیمی بر بازار خودرو گذاشته است.
فرزانه ادامه داد: طبیعی است هنگامی که دستمزدها هم‌پای تورم افزایش نمی‌یابد، اما قیمت تمام‌شده محصولات به‌طور مستمر رشد می‌کند، قدرت خرید مصرف‌کنندگان کاهش می‌یابد. در سال‌های اخیر، خودروسازان داخلی در بازه‌های سه‌ماهه یا چهارماهه اقدام به اعلام افزایش قیمت کرده‌اند. این موضوع نه تنها در خودروهای تولید داخل، بلکه در خودروهای وارداتی نیز مشاهده می‌شود. در واقع، قیمت‌های جدید ثبت‌نامی خودروهای وارداتی با سنوات گذشته تفاوت فاحشی دارد.
مصرف‌کننده تا سطح معینی قادر به تطبیق خود با افزایش قیمت‌هاست
فرزانه تشریح کرد: از سوی دیگر، مصرف‌کننده تنها تا سطح معینی قادر به تطبیق خود با این افزایش قیمت‌هاست. از آن نقطه به بعد، ترجیح خریداران از خودروهای صفر کیلومتر به سمت خودروهای دست‌دوم تغییر یافته است. همین امر سبب شده بازار خودروهای نو با رکودی عمیق‌تر مواجه شود.
تمایل خانوارها برای خرید خودروهای دست‌دوم یا استفاده از طرح‌های فروش اقساطی شرکت‌ها به‌طور محسوسی افزایش یافته است
او ادامه داد: بررسی‌های میدانی و مشاهده رفتار خریداران در جامعه نیز این واقعیت را تایید می‌کند. در سال‌های اخیر، تمایل خانوارها برای خرید خودروهای دست‌دوم یا استفاده از طرح‌های فروش اقساطی شرکت‌ها به‌طور محسوسی افزایش یافته است. این رفتار، نشانه‌ای آشکار از کاهش توان خرید و افت رونق بازار خودروهای نو است.
این فعال بازار خودرو گفت: عامل اصلی این وضعیت را باید در تضعیف اقتصاد خانوارها و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان جست‌وجو کرد. بخش بزرگی از جامعه از تورم واقعی جا مانده و دیگر توان همگامی با رشد قیمت‌ها را ندارد. در نتیجه، خودرو برای بخشی از اقشار جامعه به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل شده است.
مصرف بنزین ماهانه خودروهای داخلی بیش از 160 لیتر است
فرزانه در خصوص سه نرخی شدن قیمت بنزین اظهار کرد: بر اساس تجربه شخصی، با توجه به استفاده روزانه از یک خودرو داخلی، سهمیه ۶۰ لیتری بنزین با نرخ ۱۵۰۰ تومان و حتی سهمیه 100 لیتری بنزین آزاد با بهای ۳۰۰۰ تومان، پاسخگوی نیاز روزمره نیست. این موضوع بیانگر آن است که واقعیت مصرف در جامعه فراتر از برآوردهای رسمی است.
استفاده از تالار دوم مرکز مبادله اثر کاهش تعرفه‌ها را خنثی می‌کند
فرزانه تصریح کرد: آنچه در اصلاحیه اخیر آیین‌نامه واردات خودرو جلب توجه می‌کند، کاهش نسبی تعرفه در خودروهایی با حجم موتور کمتر و یا برابر ۱۵۰۰ سی‌سی است که به ۲۰ درصد کاهش یافته است. با این حال، در خودروهایی با حجم موتور بالاتر، تغییر چشمگیری مشاهده نمی‌شود و تعرفه‌ها همچنان پلکانی و افزایشی است.
او افزود: در بخش خودروهای وارداتی تا سقف ۲۰ هزار یورو، طبق آیین‌نامه موجود، مقرر شده است ارز تخصیص‌یافته از تالار دوم مرکز مبادله ارز و طلا تامین شود. این نوع ارز تقریباً هم‌سطح با نرخ ارز آزاد است و تنها با اختلافی حدود ۷ تا ۸ درصد معامله می‌شود. همین موضوع از عوامل موثر در افزایش قیمت خودروهای وارداتی در نظر گرفته می‌شود.
شرکت‌ها و مجموعه‌های خودروسازی بیش از هر چیز برای بقا تلاش می‌کنند
فرزانه تشریح کرد: در خصوص خودروهای وارداتی جانبازان نیز باید گفت که تخصیص ارز همچنان از تالار مبادله اول و با نرخ حواله‌ای حدود 71 تا 73 هزار تومان صورت می‌گیرد که خود با مشکلات فراوانی روبه‌رو است. همچنین در مورد خودروهایی با حجم موتور بیشتر از ۲۵۰۰ سی‌سی، چنانچه با توجه به موانع موجود روند واردات این خودروها تا پایان سال به نتیجه برسد، برای منشا ارزی این خودروها، استفاده از ارز موسوم به «ارز خود» مطرح شده است که نرخ آن همانند نرخ ارز آزاد است.
فرزانه در پایان گفت: با توجه به شرایط فعلی اقتصادی و وضعیت عرضه‌کنندگان خودرو، این دیدگاه که اصلاح تعرفه‌ها و اجرایی شدن آنها به کاهش قیمت خودرو کمک می‌کند، دور از انتظار است. در حال حاضر، شرکت‌ها و مجموعه‌های خودروسازی بیش از هر چیز برای بقا تلاش می‌کنند. ازاین‌رو، سخن گفتن از کاهش قیمت، با توجه به شرایط فعلی، امری غیرواقع‌بینانه تلقی می‌شود.