گروکشی به سبک ایران خودرو/ فروش خودرو در اعتراض به قیمت‌ها صفر شد!
بازار خودروی ایران همچنان در شرایطی انحصاری به سر می‌برد و مصرف‌کنندگان در نبود رقبای واقعی ناچار به انتخاب از میان گزینه‌های محدود داخلی هستند. در این میان براساس گزارشی که صداوسیما منتشر کرده، شرکت ایران خودرو از ابتدای سال جاری تا کنون هیچ‌گونه عرضه‌ای به بازار نداشته و اعلام کرده این روند تا زمان اصلاح قیمتی محصولات ادامه دارد.
به دنبال انتشار این گزارش، تجارت‌نیوز موضوع را از واحد روابط عمومی ایران خودرو پیگیری کرد که آنها حاضر به پاسخ‌گویی نشدند و اعلام کردند که خود در حال تهیه گزارشی هستند که به‌زودی منتشر می‌شود.
اکنون در حالی تلویزیون دولتی از صفر بودن فروش ایران خودرو در سال جاری خبر داده که پس از واگذاری سهام دولتی این شرکت این انتظار به وجود آمد که مشکلات عرضه تا حدودی حل شود، اما بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو ایران همچنان با ترفندهای مختلف اقدام به گروکشی می‌کند.
شیوه‌ای که اکنون ایران خودرو در پیش گرفته در سنوات گذشته پاسخ داده و بعید نیست که این بار نیز دولت مغلوب خواسته‌های عجیب این شرکت شود. اما آیا ایران خودرو حاضر است امتیازاتی که هم که از دولت دریافت می‌کند صفر شود و در مقابل آزادسازی قیمت هم رخ دهد؟
ایران خودرو به دنبال تعمیق انحصار بازار
بازار خودرو ایران در انحصار دو خودروساز بزرگ داخلی یعنی ایران خودرو و سایپا قرار دارد. گرچه در سال‌های اخیر وعده‌هایی درباره آزادسازی واردات خودرو و شکستن این انحصار داده شد، اما نه‌تنها این وعده‌ها به شکل مؤثری عملیاتی نشد، بلکه مخالفت‌های آشکار و پنهان با واردات خودرو باعث شد سهم خودروهای وارداتی در بازار همچنان ناچیز باقی بماند.
در چنین شرایطی توقف عرضه از سوی بزرگ‌ترین خودروساز کشور نمی‌تواند تنها یک تصمیم اقتصادی باشد. این تصمیم به‌نوعی اهرم فشاری بر نهادهای نظارتی و تصمیم‌گیر تلقی می‌شود تا ایران خودرو بتواند قیمت محصولات خود را با خواست و منطق خود افزایش دهد.
این مسئله زمانی پیچیده‌تر می‌شود که شرکت مورد نظر همچنان از یارانه‌های مستقیم و غیرمستقیم دولتی و حمایت‌های ساختاری گسترده برخوردار است. بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی، دسترسی آسان به منابع بانکی و حمایت‌های تعرفه‌ای از تولیدات داخلی ازجمله ابزارهایی هستند که دولت برای حمایت از صنعت خودروسازی در اختیار این شرکت قرار داده است.
پرسش اصلی اینجاست که آیا ایران خودرو در قبال توقف فروش به بازار حاضر است از این حمایت‌ها نیز چشم‌پوشی کند؟
ایران خودرو زمانی تصمیم به توقف عرضه محصولات خود گرفته که بر اساس اعلام خود شرکت تولید محصولات سواری در فروردین ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶ درصد افزایش داشته است. پرسش اساسی این است که اگر فروش متوقف شده، ادامه تولید با چه هدفی انجام می‌شود؟ آیا خودروهای تولیدشده در انبارها دپو شده‌اند تا در زمان دلخواه شرکت با قیمت‌های جدید وارد بازار شوند؟
سکوت دستگاه‌های نظارتی و سیاست‌گذار در برابر چنین تصمیم‌هایی زمینه را برای تکرار این رفتار در آینده نیز فراهم می‌کند. زمانی که بازار در انحصار چند بازیگر محدود است و واردات نیز در عمل متوقف شده، شرکت‌هایی مانند ایران خودرو می‌توانند با ابزارهایی چون توقف عرضه تعادل بازار را بر هم زده و اهداف قیمتی خود را پیگیری کنند. چنین تصمیماتی فشار مضاعفی بر بازار خودرو و مصرف‌کننده وارد می‌کند.
حال آیا این بار دستگاه‌های نظارتی با ورود به ماجرای گروکشی جدید ایران خودرو در حمایت از مصرف‌کننده گامی برمی‌دارند یا باز هم زور خودروساز به تمام نهادهای دولتی و حاکمیتی می‌چربد؟
البته با توجه به اخباری که درباره احتمال عرضه مجدد خودرو در بورس کالا مطرح شده، بعید نیست محصولاتی که خودروسازان دپو می‌کنند این بار با قیمت‌های بالاتر سر از بورس دربیاورند. بازاری که منجر به شکل‌گیری قیمت سوم خودرو می‌شود و با روش عرضه‌ای که وجود دارد به جای شفاف‌سازی منجر به ایجاد رانت و فساد جدیدی شود.
برای مطالعه بیشتر عرضه خودرو در بورس به تعمیق بازار سرمایه و کشف واقعی قیمت‌ها منجر می‌شود را بخوانید.