لایحه بودجه ۱۴۰۴ بوی افزایش قیمت بنزین می‌دهد؟
مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، صبح امروز با حضور در صحن علنی مجلس، اولین لایحه بودجه دولت چهاردهم را تقدیم مجلس کرد.
او با حضور در پشت تریبون مجلس، اعلام کرد که مصرف بنزین در سال جاری ۴۰ درصد بالاتر از سال ۹۸ بوده و هزینه تمام‌شده تولید بنزین بدون لحاظ قیمت نفت حدود ۸۰۰۰ تومان است.
وی همچنین در رابطه با واردات بنزین بیان کرد: امسال حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان باید برای واردات بنزین هزینه شود. در صورت ادامه این روند سال آینده باید ۱۳۰ هزار میلیارد تومان بنزین وارد شود که هر لیتر بنزین وارداتی بین ۳۰ هزار تا ۴۰ هزار تومان هزینه دارد.
قیمت تمام‌شده بنزین بدون احتساب نفت خام
این اظهارات که در جلسه تقدیم لایحه بودجه به مجلس مطرح شد، نکات بسیاری دارد. از جمله قیمت تمام‌شده بنزین که خود همواره موضوعی موردمناقشه بوده است.
پزشکیان قیمت تمام‌شده بنزین را بدون احتساب نفت که شامل هزینه پالایش، هزینه حمل فرآورده و هزینه جایگاه‌دار است، مطرح می‌کند. در واقع هزینه استخراج نفت یا عمدا یا سهوا توسط او ذکر نمی‌شود.
هزینه استخراج نفت، موضوعی است که همواره موردمناقشه بوده است. بسیاری از کارشناسان نسبت به احتساب قیمت نفت خام در قیمت تمام‌شده بنزین انتقادات خود را بیان کرده‌اند. بنا بر نظر این گروه از کارشناسان، نفت کالایی ملی است و پیش‌تر به پالایشگاه‌ها داده می‌شد و آن‌ها حق‌العمل دریافت می‌کردند.
اما اکنون رویه تفاوت دارد. قیمت تمام‌شده بنزین اگر با احتساب نفت خام باشد، یعنی هزینه استخراج، هزینه پالایش، هزینه حمل و هزینه جایگاه‌دار در آن محاسبه شده است.
یعنی خود قیمت نفت تولیدی کشور نیز در آن محاسبه می‌شود. این دقیقا همان موضوع موردمناقشه است. حال باید گفت که آیا هزینه ۸۰۰۰ تومانی بنزین که پزشکیان مطرح کرد، با احتساب هزینه استخراج است یا خیر؟
در همین زمینه باید گفت که حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، در نشست خبری روز اول آبان ماه ضمن انتقاد از مصرف بی‌رویه بنزین عنوان کرد که اگر قیمت نفت صفر در نظر گرفته شود، هزینه رسیدن بنزین به دست مردم ۸۰۰۰ تومان است.
از ارقام ارائه‌شده توسط این دو مقام مسئول می‌توان دریافت که هزینه استخراج نیز در رقم ۸۰۰۰ تومانی لحاظ نشده و این قیمت بدون احتساب نفت خام است.
بی‌توجهی مقامات به حساس بودن موضوع بنزین
گذشته از این موضوع باید گفت مسئله بنزین پس از آبان 98، یک موضوع حیاتی و امنیتی در جامعه به حساب می‌آید. از این رو، مقامات باید نسبت به هر اظهارنظری در مورد بنزین دقت کافی به خرج دهند. با توجه به اظهارات امروز پزشکیان، مشخص شد که این گونه نیست و از لایحه بودجه سال آینده بوی افزایش قیمت بنزین بلند شده است.
ازجمله آنکه رئیس دولت علاوه بر تکرار چندباره هزینه ۸۰۰۰ تومانی بنزین، بر موضوع اصلاح یارانه‌های انرژی هم تاکید کرد. این بدان معناست که اگر قرار است هر اقدامی به جهت اصلاح در یارانه‌های انرژی صورت بگیرد، رقم بنزین درنهایت به ۸۰۰۰ تومان خواهد رسید. چراکه این رقم، عددی است که رئیس دولت چهاردهم به عنوان قیمت غیریارانه‌ای بنزین مطرح کرده است.
نکته جالب توجه آن جاست که ناصر عاشوری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت در گفت‌وگو با صداوسیما در ابتدای مهرماه سال جاری اعلام کرد طبق آخرین محاسبات، قیمت تمام‌شده بنزین در کشور با احتساب نفت خام 30 هزار تومان است.
باید گفت که تفاوت ارقام ارائه‌شده توسط مقامات مختلف، به دلیل لحاظ شدن قیمت نفت در روند محاسبات قیمت بنزین است. موضوعی که به دلیل ملی بودن نفت، همواره مناقشات بسیاری را با خود به همراه داشته است.
از این رو، باید گفت که وقتی از هزینه 30 هزار تومانی بنزین صحبت به میان می‌آید، در واقع فضا به حاشیه می‌رود. چراکه قیمت تمام‌شده بنزین، طبق اظهارات پزشکیان 30 هزار تومان نیست و در واقع بدون احتساب نفت خام باید محاسبه شود. لازم است که مقامات در ارائه اعداد و ارقام دقت کنند؛ چراکه جامعه نمی‌تواند به سادگی از کنار موضوع قیمت حامل‌های انرژی بگذرد.
دولت قصد اصلاح قیمت بنزین را دارد؟
پزشکیان در نطق خود از اصلاح در یارانه‌های انرژی سخن گفت. با وجود ارائه قیمت تمام‌شده بنزین و صحبت از نیاز کشور به واردات، به نظر می‌رسد که دولت چهاردهم قصد گران‌کردن قیمت بنزین را دارد.
مشخص نیست که این موضوع چه زمانی انجام شود ولی با توجه به این که در زمان تقدیم لایحه بودجه 1404 مطرح شد، شاید دولت در سال 1404 اقداماتی را به جهت گران‌کردن بنزین در دستور کار خود داشته باشد.
با توجه به اهمیت موضوع قیمت بنزین، هم‌چنان برنامه دقیقی به جهت اصلاح قیمت آن ارائه نشده است. معلوم نیست که این اصلاح به شکل گام به گام انجام می‌شود یا مانند دفعات قبل به یک‌باره و یک‌شبه قرار است قیمت بنزین افزایش سه برابری داشته باشد؟
پیش‌شرط‌های اقدامات بنزینی
کارشناسان پیش از این بارها تاکید کرده‌اند که قبل از هرگونه اقدامی به جهت اصلاح قیمت حامل‌های انرژی، باید در مورد خودروهای پرمصرف و کیفیت پایین بنزین تولیدی، اقداماتی انجام شود.
خودروهای در حال تردد در ایران، بیش از سه تا چهار برابر خودروهای خارجی بنزین مصرف می‌کنند. این بدان معناست که بخش عمده افزایش مصرف بنزین به دلیل وجود خودروهای پرمصرف و اسقاطی در حال تردد است.
نکته دیگر موضوع کیفیت پایین بنزین تولیدی است. ناصر عاشوری، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی پالایش نفت، اول مهرماه در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد به منظور تولید بنزین بیشتر و تامین نیازهای کشور، دولت درخواست کرده بنزین یورو۴ و یورو۵ کمتری تولید شود.
این بدان معناست که مسئولان عمدا کیفیت بنزین را پایین نگه داشتند تا بتوانند بیشتر تولید کنند. حال آنکه در نظر نگرفته‌اند که کیفیت پایین بنزین تولیدی به معنی مصرف بیشتر است. خودروها وقتی مجبور به سوخت‌رسانی از طریق بنزین بی‌کیفیت می‌شوند، علنا با مصرف و سوخت‌گیری بیشتری توسط موتور خودرو مواجه خواهند شد.
دولت به خیال خود راهکاری به جهت جبران ناترازی پیدا کرده است اما خود موجب افزایش مصرف بنزین شده است.
مسئولان شبانه‌روز در مورد افزایش مصرف بنزین گلایه می‌کنند و آن را عامل ناترازی بنزین می‌دانند. در حالی که افزایش مصرف بنزین مستقیما به دلیل سیاست‌های دولت در زمینه کاهش کیفیت بنزین و وجود خودروهای پرمصرف رقم خورده است.
باید گفت در کنار مناقشات موجود در مورد قیمت تمام‌شده بنزین، باید به پیش‌شرط‌های اقدامات قیمتی در زمینه بنزین توجه شود.
مردمی که روز به روز شاهد تورم و افزایش هزینه‌ها هستند، تاب و توان تحمل افزایش هزینه‌ها و ثابت ماندن درآمدهای خود را ندارند.
هر ساله دستمزدهای افراد از هزینه‌های آن‌ها عقب می‌ماند و این موضوع نمی‌تواند بیش از این ادامه‌دار باشد.
این موارد، تنها بخشی از موضوعاتی هستند که دولت چهاردهم قبل از هر اقدامی در زمینه بنزین باید به آن توجه کرده و با کارشناسان این حوزه مشورت کند و تمامی جوانب را در نظر بگیرد.
در غیر این صورت، بنزین موضوع ساده‌ای نیست و قطعا بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و اقتصادی بزرگی را با خود به همراه خواهد آورد.
