خروج پول از بورس سرعت گرفت/ سهامداران بورسی بلاتکلیف شدند
بازار سرمایه این روزها در حال رکوردزنی است، رکوردهایی مانند خروج پول از بورس و صندوق‌های درآمد ثابت، افت ارزش معاملات خرد، تعداد سهام قفل‌شده در صف‌‌‌‌‌های فروش، ورود پول به صندوق‌های طلا و رکوردهای اکثرا ناخوشایندی از این قبیل. «امید» واژه رنگ‌‌‌‌‌باخته‌‌‌‌‌ای است که اگرچه بارها برای سرمایه‌گذاران بازار سرمایه مُرد، اما بعد از روی کار آمدن دولت چهاردهم و با وجود نگاهی که وجود داشت و وعده‌‌‌‌‌هایی که داده شد کم و بیش به دل سهامداران بازگشته بود.
بازار امیدوار بود روابط خارجی بهبود یابد، فاصله دلار نیما و بازار آزاد کاهش یابد و بساط رانت جمع شود، قیمت‌گذاری دستوری برچیده شود، خودرو به بورس‌کالا برگردد و دست دولت از جیب خالی بورس خارج شود، تورم رخت ببندد و صادرات رونق بگیرد، شرایط اما طور دیگری رقم خورد. فیلم پزشکیان با سکانس ترور هنیه در قلب ایران آغاز شد، با تداوم تنش‌های منطقه‌ای و بالاگرفتن درگیری‌ها بین ایران و اسرائیل و تلاش‌های ناموفق برای بهبود روابط خارجی از یک‌طرف و ساز ناکوک بانک‌مرکزی برای جامه‌عمل پوشاندن به نیمی از وعده‌‌‌‌‌های دولت از سوی دیگر ادامه یافت و حالا این قصه به آنجا رسیده که تحلیلگران احتمال زیاد‌شدن مجدد فاصله دلار نیما و آزاد که کاهش آن تنها دلخوشی بازار است را نیز می‌دهند.
متهمان اصلی
کامل ابراهیمیان، کارشناس ارشد بازار سرمایه درخصوص وضعیت فعلی بازار و روند نزولی که از چندهفته گذشته آغاز شده‌است، گفت: این موضوع چند دلیل دارد، یکی از دلایل آن ریسک‌های سیستماتیک بیرون بازاری از جمله تنش‌هایی است که در منطقه شاهدیم و همواره وقتی تنش‌ها شدت می‌گیرد بازار سهام تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. در کنار این موضوع دلایل بنیادی موثر بر بازار سهام نیز وجود دارد، نرخ بهره در اقتصاد ما بسیار بالاست و در تامین مالی‌های جمعی این نرخ تا 42درصد هم رسیده و در نرخ عادی شبکه بانکی و صندوق‌های با درآمد ثابت نرخ موثر حوالی 30درصد است.
وی ادامه‌داد: نرخ بهره یکی از دلایل اصلی عدم‌تمایل سرمایه‌گذاران به ورود به بازار سرمایه است؛ چراکه بدون تحمل ریسک می‌توانند بازدهی 30درصدی داشته باشند، علاوه‌بر این بالا‌بودن نرخ بهره منجر به افزایش هزینه‌های تامین مالی تولید می‌شود و طبیعتا صورت‌های مالی شرکت‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و کاهنده سود شرکت‌هاست و P/E بازار را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. از طرفی باعث خروج سرمایه‌گذاران از سهام می‌شود. علت اینکه نرخ بهره در اقتصاد بالاست به وضعیت بودجه‌بندی دولت و تصویب بودجه در مجلس برمی‌گردد. همواره در مجلس بودجه‌ای مصوب می‌شود که منابع آن تامین نمی‌شود و منجر به کسری می‌شود و این موضوع خود را در افزایش نرخ بهره و تامین مالی در اقتصاد نشان می‌دهد راهکار هم این است که دولت فعلی نظمی در بودجه ایجاد کند و از اسرافی که در بودجه‌رخ می‌دهد جلوگیری شود.
ابراهیمیان گفت: موضوع بعدی قیمت‌گذاری دستوری در اقتصاد است. برخلاف اینکه در برنامه هفتم توسعه تصویب‌شده که کالاها و خدمات از قیمت‌گذاری دستوری حذف می‌شوند، می‌بینیم که بعد از گذشت 18ماه هیچ قیمتی به خودروساز داده نشده و خودروساز زیان می‌کند. در حوزه لبنیات هم یک‌بار قیمت حذف می‌شود دوباره سازمان حمایت وارد می‌شود و قیمت‌گذاری می‌شود.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه تاکید کرد؛ تا زمانی‌که قیمت‌گذاری دستوری در اقتصاد حذف نشود و ماده‌قانونی برنامه هفتم اجرا نشود نباید انتظار داشته باشیم که سرمایه‌گذاری در کشور شکل بگیرد و بازار سرمایه پویایی داشته باشیم. ابراهیمیان گفت: در کنار این موارد گزارش‌های 6ماهه شرکت‌ها تا فردا منتشر می‌شود. اکثر شرکت‌ها به دلیل قطعی برق، کاهش صادرات، قیمت‌گذاری دستوری و افزایش هزینه‌های مالی، سودهای کاهنده داشته‌اند و این هم یکی دیگر از دلایلی است که منجر به‌فروش گسترده در بازار سهام می‌شود. راه حلی که در کوتاه‌مدت در این‌خصوص به‌نظر می‌رسد و می‌تواند بازار را به روند باثباتی برساند این است که موضوع قیمت‌گذاری دستوری حداقل برای شرکت‌های بورسی که دارای سهامدار عام هستند، حذف شود.
بورس همچنان قربانی
احمد اشتیاقی، کارشناس ارشد بازار سرمایه با اشاره به اینکه بازار سهام از چند موضوع رنج می‌برد و این باعث می‌شود فروشنده ظاهر شود، گفت: عامل اول، درگیری ایران و اسرائیل است که فضا را جنگی‌کرده و ریسک‌های سیستماتیک بازار را بالا برده، همزمان با این مساله به‌نظر می‌رسد اتحادیه اروپا هم در مورد تحریم ایرلاین‌های ایرانی برای پرواز به اتحادیه اروپا و همچنین بیانیه مشترکی که با شورای همکاری خلیج‌فارس برای جزایر سه‌گانه ایران صادر کردند روی‌خوش نشان نداده؛ این در‌حالی‌است که بازار پیش‌بینی می‌کرد؛ با استقرار دولت پزشکیان و احتمالی که قبلا برای پیروزی کامالا هریس در انتخابات وجود داشت روند مذاکرات به‌خوبی پیش‌رود و تحریم‌ها رفع شود و این موضوع برای رشد بازار سرمایه کمک‌کننده بود و بازارهای موازی را از جذابیت می‌انداخت.
وی ادامه‌داد: اما در حال‌حاضر با فضایی که ایجادشده اگر همچنان فرض را بر پیروزی کامالا هریس بگذاریم با توجه به اینکه ایران همچنان تمایلی ندارد به‌صورت مستقیم با آمریکا مذاکره کند و باید از کانال اتحادیه اروپا ورود کند به‌نظر می‌رسد کار سخت شده‌است. از طرفی آقای همتی توییت‌کرده که 800همت کسری‌بودجه داریم و اقتصاد ایران دچار ناترازی است و اهالی بازار سرمایه باید نگاه بلندمدت داشته باشند و تاکید‌کرده با رفع محدودیت‌های تحریمی گشایش خاصی ایجاد نمی‌شود، از این توییت قاعدتا اینطور استنباط می‌شود که دولت کنونی هم باید راه دولت قبل را ادامه دهد، به این شکل که بازار سرمایه باید قربانی کنترل تورم و رشد نقدینگی شود و قاعدتا این برای اهالی بازار سرمایه گران تمام می‌شود.
اشتیاقی گفت: از طرفی افزایش دلار نیما باید به‌یکباره اتفاق می‌افتاد تا از محل هیجان مثبت ایجادشده بازار منتفع می‌شد، صعود پله‌ای دلار نیما آن‌هم در شرایط کنونی ملموس نبود، در شرایط فعلی که دلار در بازار آزاد هم دچار التهاب است روند صعودی دلار نیمایی کمتر از گذشته می‌شود. در این شرایط معمولا عده‌ای که به‌نوعی از رانت دلار نیمایی استفاده می‌کنند و قدرت بالایی هم دارند افزایش دلار آزاد را نتیجه افزایش دلار نیما اعلام می‌کنند و این از بدشانسی‌هایی است که باعث می‌شود با افزایش دلار در بازار آزاد روند افزایش دلار نیما تضعیف شود؛ این در حالی است که اگر اراده و جسارتی بود و دوماه پیش دلار نیمایی به‌یکباره رشد می‌کرد این سوءتفاهمات هم ایجاد نمی‌شد و بازار هم به قول و قرارهای آقای همتی اعتماد می‌کرد.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه ادامه‌داد: از طرفی نرخ سود نه‌تنها روند کاهشی نگرفته بلکه در حال افزایش است. خواسته اهالی بازار این است که در مرحله اول برای اینکه دولت صداقت خود را نشان دهد خودروسازان خودروها را در بورس‌کالا عرضه کنند تا مشخص شود که دولت برای عبور از قیمت‌گذاری دستوری اراده دارد و به‌نوعی به نفع بازار سرمایه اقدام می‌کند، اما اتفاقی که واقعا افتاده این است که رشد یکباره دلار نیما رخ نداده، خودروسازان هم نمی‌توانند در بورس‌کالا عرضه کنند، نرخ سود هم روند افزایشی گرفته، سایه ریسک‌های سیاسی هم بر سر بازار هست. از طرفی امید زیادی به رفع تحریم‌ها در بازه کوتاه‌مدت نیست و همه اینها دست به‌دست هم داده و این فضا را برای بازار ایجاد می‌کند و در این مواقع که باید نقدینگی خوبی برای حمایت از بازار سرمایه تخصیص داده شود باز به بهانه کنترل حجم نقدینگی، تورم و... منابعی هم در اختیار بازار قرار نمی‌گیرد.
