OpenAI دیگر تنها پیشتاز نیست / رقابتی تنگاتنگ در هوش مصنوعی

در طی هفت سال گذشته، ناتان بنائچ، بنیان‌گذار و تنها شریک عمومی شرکت سرمایه‌گذاری Air Street Capital که بر سرمایه‌گذاری‌های اولیه در زمینه هوش مصنوعی تمرکز دارد، سالانه گزارشی جامع و معتبر به نام «وضعیت هوش مصنوعی» منتشر می‌کند. این گزارش‌ها با استفاده از داده‌های گسترده و دقیق، تصویری جامع از پیشرفت‌های این فناوری، شرکت‌های فعال در این زمینه و چالش‌های اصلی که هنوز در مسیر این فناوری قرار دارد، عرضه می‌کند.

یکی از نکات برجسته‌ گزارش امسال که اخیراً منتشر شده این است که برتری OpenAI نسبت به سایر شرکت‌های هوش مصنوعی کاهش چشمگیری یافته است. طبق این گزارش، مدل‌هایی نظیر Claude 3.5 Sonnet  از Anthropic و Gemini 1.5 از گوگل، Grok 2  از شرکت X و حتی Llama 3.1 405 B  از Meta توانسته‌اند به‌خوبی با مدل GPT-4 از OpenAI برابری کنند یا حتی در برخی معیارها آن را پشت سر بگذارند. این مساله تغییری بزرگ در میدان رقابت هوش مصنوعی محسوب می‌شود؛ چراکه OpenAI برای مدت‌ها پیشرو این حوزه بود.

با این حال، OpenAI به‌ویژه با معرفی مدل جدید "Strawberry"، همچنان در برخی از تسک‌های استدلالی برتری دارد. ویژگی‌های جالب این مدل به این صورت است که در برخی از وظایف منطقی بسیار قوی ظاهر می‌شود و در برخی دیگر به طرز شگفت‌آوری ضعف دارد. این تناقض باعث شد مدل "Strawberry" توجه بسیاری از متخصصان این حوزه را جلب کند.

یکی دیگر از نکات مهمی که ناتان بنائچ در این گزارش بازگو کرد کاهش سریع هزینه‌های استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی است. این فرایند که به نام «استنتاج» شناخته می‌شود، به معنای تولید خروجی‌های مبتنی بر داده‌های مدل‌های آموزش‌دیده است. دلایل زیادی برای این کاهش هزینه وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این دلایل، همان‌طور که گفته شد، مربوط به این نکته است: وقتی مدل‌های هوش مصنوعی از نظر عملکرد تفاوت چندانی ندارند، شرکت‌ها مجبور می‌شوند از لحاظ قیمتی رقابت کنند تا مشتریان بیشتری جذب کنند.

همچنین، شرکت‌هایی مثل OpenAI و Anthropic، همراه با شرکای بزرگ‌شان همچون مایکروسافت و AWS، در حال یافتن روش‌های بهینه‌سازی برای اجرای مدل‌های بزرگ در خوشه‌های بزرگ GPU هستند. این بهینه‌سازی‌ها منجر به کاهش هزینه‌های مربوط به تولید خروجی‌ها شده است؛ برای مثال، هزینه تولید هر توکن خروجی (که معادل حدوداً 1.5 کلمه است) به وسیله GPT-4 از OpenAI اکنون 100 برابر کمتر از زمانی است که این مدل برای اولین بار در مارس 2023 معرفی شد. به همین ترتیب، هزینه تولید خروجی به وسیله مدل Gemini 1.5 Pro از گوگل نیز اکنون 76 درصد کمتر از زمان معرفی آن در فوریه 2024 است.

به نظر می‌رسد رقابت در دنیای هوش مصنوعی به مرحله‌ای رسیده که دیگر تنها کیفیت و قابلیت‌های مدل‌ها مطرح نیست، بلکه هزینه‌های ارائه خدمات و کارایی اقتصادی نیز یکی از عوامل تعیین‌کننده به شمار می‌رود. با پیشرفت سریع تکنولوژی و کاهش هزینه‌ها، شرکت‌ها نه‌تنها به بهبود عملکرد مدل‌های خود فکر می‌کنند، بلکه دنبال راه‌هایی هستند تا این فناوری را به شکلی مقرون‌به‌صرفه‌تر در دسترس عموم قرار دهند.