قوای از‌دست‌رفته بورس برمی گردد؟
با ورود ایران به درگیری‌های خاورمیانه، معاملات بورس تهران تحث‌تاثیر این مهم شرایط نامطلوبی را برای سهامداران رقم زد که در نهایت این وضعیت به بازدهی منفی ۲.۸۳درصدی شاخص کل در ۸ روز منجر شد. بررسی‌‌های آماری به یک نکته مهم اشاره می‌کند؛ اینکه طی مدت مذکور بازار سهام برخلاف بازارهای موازی حرکت کرده و در انزوای معاملاتی به سر برده است. از شنبه هفته گذشته تاکنون علاوه بر کاهش خوش‌بینی‌های قبلی، بازار سهام شاهد سرخ‌پوشی تمام‌قد نماگرهای سهامی و افول آنها بوده است. در این ۸روز نه‌تنها میانگین ارزش معاملات خرد و سهام به سطح مایوس‌کننده یک‌هزار میلیارد تومان غلتید، حتی در تمام این روزها خروج پول حقیقی نیز ثبت شده است. این وضعیت در حالی است که در روز یکشنبه ارزش معاملات خرد (سهام و حق تقدم) با عقبگرد از سطح یک‌هزار میلیارد تومانی، رقم ۶۴۸میلیارد تومان را ثبت کرد که کمترین رقم طی ۴سال اخیر بوده است.
اظهارات کارشناسان بورسی نشان می‌دهد خروج پول ۴هزار و ۱۶۴میلیارد تومانی از تالار سهام بعد از ترور سیدحسن نصرالله، چگونه منجر به «هراس و تردید» معامله‌گران شده است. در یکی از روزهای یاد‌شده تعداد داد‌وستدهای بورس به زیر ۳۰هزار معامله رسیده که کمترین میزان از ۶اردیبهشت ۹۹محسوب می‌شود. ثبت کمترین ارزش معاملات خرد در ۴ سال اخیر نیز به‌وضوح از شرایط حساس بورس در این مقطع حکایت می‌کند. اگرچه در هفته‌ای که گذشت صندوق‌های طلا و درآمد ثابت با ورود پول روبه‌رو بودند، اما کلیت وضعیت بازار به رونق نرسیده است. بر اساس آمارها می‌توان دریافت صندوق‌های طلا در سال جاری بعد از صندوق‌های درآمد ثابت به پناهگاه اصلی سرمایه‌های خرد و سرگردان سطح جامعه تبدیل شده‌اند.
جذابیت صندوق‌های طلا و نرخ‌های بالای پیشنهادی توسط صندوق‌های درآمد ثابت، بازار سهام را به جهنمی برای پول حقیقی مبدل کرده است. افزایش ریسک سیاستگذاری و خطرات نظامی منطقه، میزبانی پول های درشت و خرد را از بازار سهام گرفته است. از ابتدای سال تا پایان معاملات امروز، ۱۳همت پول حقیقی وارد صندوق‌های طلا شده و ارزش دارایی‌های تحت مالکیت این صندوق‌ها به بیش از ۶۰همت رسیده است. طلا نزد فعالان بازارها به عنوان یک دارایی امن شناخته می‌شود و در مواقعی که ریسک‌های سیستماتیک بر صحنه سیاست یا اقتصاد جهانی سایه می‌افکند، این دارایی با استقبال همراه می‌شود. در روزهای گذشته و همزمان با افت بازار سهام، تحرکات افزایشی در بازار ارز و سکه نیز قابل‌رصد بوده است. با این اوصاف و براساس آنچه فعالان این بازار مطرح می‌کنند، حضور طرف عرضه در بازار ارز همسو با تدابیر احتمالی سیاستگذار در جهت کنترل انتظارات تورمی، باعث افزایش پردامنه‌ای در قیمت‌های این بازار نشد. با‌این‌حال رقبای بورس شرایط بهتری را پشت سر گذاشتند.
خداحافظی با سناریوهای خوشبینانه؟
همان‌طور که پیش‌تر متذکر شده بودیم، میانه «حمایت ۲میلیونی» اولین سنگری است که نماگر اصلی می‌تواند در آن پناه بگیرد. روز گذشته با از دست رفتن کانال ۲.۱میلیون واحدی و تداوم افزایش فشار عرضه و خروج نقدینگی، شاخص کل بورس وارد فاز جدیدی از تغییرات شد. با توجه به وضعیت مبهم ریسک‌های سیاسی به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت شاخص نتواند از این وضعیت روانی عبور کند و به تثبیت در محدوده‌های بالاتر، دل خوش کند. قوای از‌دست‌رفته در بخش تقاضا به طور جدی اهداف بالاتر بورس را مورد هدف قرار داده است.
البته این مهم در صورتی که از ابهامات منطقه‌ای کاسته شود می‌تواند برعکس عمل کند. اما براساس اظهارات کارشناسان بازار سرمایه، احتمالا شاخص نیازمند زمان بیشتری برای عبور از این محدوده خواهد بود. بازار سرمایه بعد از وعده‌های حمایتی وزیر اقتصاد در خصوص وضعیت بورس، بلافاصله در دهه اول شهریور به کانال دومیلیون و ۱۰۰هزار واحد بازگشت. اهالی بازار سرمایه فرض را بر یک سناریوی خوشبینانه بنا نهاده بودند؛ به این صورت که اگر وعده‌های سکاندار جدید اقتصاد عملی شود و با عبور دلار نیما از ۵۰هزار تومان و منتفی شدن نرخ بهره ۳۰درصدی، بازار تا حدودی التیام می‌یابد. در این صورت نسبت P/E آینده‌نگر بازار به حداقل ۸واحد افزایش خواهد یافت. اما همان‌طور که ملاحظه کردیم بعد از تشدید درگیری‌های منطقه‌ای، همه بازارها وارد فاز جدیدی از نوسان شدند. اگرچه تحلیلگران بر این باورند که مهم‌ترین دلیل دست به عصا حرکت کردن فعالان بازار سهام طی روزهای اخیر، انتظاراتی است که از عملی شدن وعده‌های وزیر اقتصاد برآورده نشده است. هرچند محدودیت دامنه نوسان نیز تا حدودی بر روند کنونی معاملات موثر واقع شده است.
بازی جدید نقدینگی
روز گذشته و با از دست رفتن کانال ۲.۱میلیون واحد معادلات بورسی کاملا به هم ریخت. این در حالی است که در هفته نخست مهرماه به نظر می‌رسید همزمان با محقق شدن وعده‌های دولت، بازار روند صعودی آرامی را پیش بگیرد و انگیزه کافی برای شکستن سد ۲.۲میلیون واحدی را به دست آورد. یکی از سناریوهای مطرح‌شده در آن مقطع بر این موضوع تاکید می‌کرد که درصورتی که شاخص بورس بالای محدوده ۲.۲میلیون واحد دوام آورد، علاوه بر آنکه می‌تواند به سمت سقف اردیبهشت ۱۴۰۲ گام بردارد، با شکستن محدوده ۲.۵میلیون واحدی حتی به هدف ۳میلیونی دست پیدا کند.
اما پیشروی ریسک‌های سیاسی این سناریو را عملا از دور خارج کرد. علاوه بر ریسک‌های منطقه‌ای، برخی اظهارات منفی از سوی رئیس کل بانک مرکزی سبب شد انتظارات فعالان بورسی محقق نشود و بازار با یک روند کاهشی و فرسایشی به سمت فضای رکودی حرکت کند. روز گذشته نزول بازار سهام هشت‌روزه شد و شاخص اصلی این بازار با عقب‌نشینی از کانال ۲.۱میلیون واحد، حتی انگیزه برای ورود کوتاه‌مدت به بازار را از بین برد. کارشناسان بازار سرمایه معتقدند رویارویی سهامداران با سد روانی دومیلیون و ۱۰۰هزار واحدی شاخص، فروشندگان دست‌به‌ماشه را فعال‌‌تر خواهد کرد و به این ترتیب می‌تواند ریزش شاخص سهام را به روندی ادامه‌دار مبدل کند. برخی از کارشناسان بازار سرمایه می‌گویند در شرایط کنونی که به نظر می‌رسد نگاه حاکم بر معاملات همچنان از عدم قطعیت‌ها و ریسک‌های غیربنیادی پیش رو نشأت گرفته است، همین موضوع دستاویزی برای تحرکات منفی در معاملات شده است.
در بازی نقدینگی به نظر می‌رسد این روزها بازار سهام جایی برای جذب پول سرگردان ندارد. عده‌ای با توجه به تمرکز سیاستگذاران بر وضعیت حاکم بر کشور عملا معامله‌گریز شدند و ترجیح می‌دهند تا رسیدن به ثبات سیاسی، در سودای کسب سود از بازارهای پر‌ریسک همچون بورس نباشند. برخی از کارشناسان می‌گویند با توجه به اینکه اخبار مثبتی در فضای بازار سهام مخابره نمی‌شود، نباید از استراتژی فروش و احتیاط سهامداران گلایه کرد؛ آن هم در شرایطی که دلار آزاد در کانال ۶۳هزار تومانی جولان می‌دهد و خبری از رشد چشمگیر نرخ دلار نیما به گوش نمی‌رسد.