سردرگمی مالکان و مستاجران برای ثبت قرارداد در سامانه خودنویس و کاتب
سوم تیرماه امسال بود که همزمان با لازم‌الاجرا شدن قانون الزام به ثبت معاملات مسکن، سامانۀ کاتب راه‌اندازی شد. هدف از راه‌اندازی سامانۀ کاتب این بود که معاملات خرید و فروش املاک به صورت رسمی به ثبت برسد. از سال گذشته هم سامانۀ خودنویس با هدف نظارت بر مسکن راه‌اندازی شد تا معاملاتی نظیر اجاره از این طریق قابل استعلام باشد و دسترسی آن برای عموم باز است.
اما فعالان صنف املاک معتقد هستند که سامانه‌های کاتب و خودنویس با وجود اینکه هدف مناسبی دارند و به دنبال سر و سامان دادن حوز مسکن هستند اما از لحاظ اجرایی ضعف‌های قابل ملاحظه‌ای دارند که می‌تواند به‌طور کل کارایی سامانه‌ها را زیر سؤال ببرد. با توجه به نظرات فعالان صنف املاک شاید بهتر بود که در بهبود کیفیت سامانه‌ها تأمل بیشتری صورت می‌گرفت و در جهت جلوگیری از بروز مشکلات برای رفع ایرادات تعجیل شود.
نبود تعامل بین دستگاه‌ها مشکلات سامانه‌ها را تشدید می‌کند
کیانوش گودرزی، رئیس اتحادیه مشاورین املاک تهران در گفت‌وگویی در خصوص عملکرد سامانۀ کاتب اعلام کرد: بر اساس قانون الزام به تنظیم اسناد رسمی، سازمان ثبت موظف شد که سامانه‌ای برای مشاوران املاک و متعاملین در سال‌های آینده طراحی کند که هم اکنون این اتفاق افتاده است و روی سامانه جدید کارهایی صورت می‌گیرد از ۳ تیرماه اسناد صادر شده در سامانه کاتب ثبت می‌شوند و لازم است که مشاوران املاک پیش‌نویس آنها را به دفاتر اسناد رسمی ارسال کنند.
گودرزی با بیان اینکه مشاوران املاک از دو ماه گذشته کار با این سامانه را آغاز کرده اند، گفت: طبق بررسی های صورت گرفته کار با آن راحت‌تر از خودنویس به نظر می‌رسد؛ چون موارد بیشتری را در نظر گرفته است، امنیت بالاتری دارد، مشاوران املاک ارتباط بیشتری برقرار کردند و در مجموع حس رضایتمندی بیشتری نسبت به این سامانه وجود دارد.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران وجود تعامل بین واحدها را حلال مشکلات می‌داند در سامانۀ خودنویس این تعاملات انجام نشد ولی سامانۀ کاتب را واحد حقوقی و واحد آی‌تی ما، وزارت صمت و کانون سردفترداران بررسی می‌کنند تا اشکالات رفع شود. مهم این است که این تعاملات انجام می‌شود. امکان ندارد سامانه‌ای به‌وجود بیاید و دچار اشکال نباشد؛ آنچه منظور ماست تجربیاتی است که در حال حاضر داریم، هرچند در آینده ممکن است اختلالاتی به‌وجود بیاید اما این تعامل باعث رفع اشکالات در سریع‌ترین زمان ممکن خواهد بود.
اتحادیه مشاورین املاک تهران، تابع قانون است
گودرزی با اشاره به اینکه ما تابع قانون هستیم، حتی اگر برخلاف میل ما باشد، گفت: لازم است قانون حتما اجرا شود، ضمن اینکه هیچ سامانه‌ای حذف نخواهد شد، اما سامانۀ کاتب به عنوان مرجع اصلی و مأخذی که بتوان از آن کسب اطلاعات کرد، مردم عادی را مخیر کرده است که به هر سامانه‌ای خواستند مراجعه کنند. ما می‌خواهیم ابزار خدمت‌گزاری به مردم برای صنف مهیا شود. از این به بعد صنف املاک باید مسئولیت‌های خود را نسبت به امور جاری بپذیرد.
بی‌توجهی سامانه‌های مسکن به املاک‌های وکالتی تا املاک چند مالکی
همچنین سعید لطفی، عضو هیئت مدیرۀ اتحادیه مشاورین املاک تهران در گفت وگویی با بیان اینکه فعلا تنها سامانه‌ای که برای قراردادهای اجاره در دسترس عموم و مشاوران املاک قرار گرفته است، سامانۀ خودنویس است گفت: مشاوران املاک و مردم عادی می‌توانند از طریق این سامانه ثبت‌نام خودشان را انجام دهند و قراردادهای خود را ثبت کنند. در حال حاضر سامانۀ خودنویس دارای اشکالات متعددی است چون ثبت قرارداد در این سامانه دچار پیچیدگی است.
عضو هیئت مدیره اتحادیه مشاورین املاک تهران ادامه داد: خیلی از مردم از تمهیداتی کلافه‌اند که برای ثبت قراردادهای مالکیت خود در این سامانه اندیشیده شده است، چراکه برای ثبت قراردادهای خود لازم است ابتدا در سامانه املاک و مستغلات ثبت نام کنند و بعد از احراز هویت و دریافت کدرهگیری سپس امکان ورود به سامانه خودنویس و ثبت قرارداد را داشته باشند. طی کردن این مراحل کار مردم را دشوار کرده است. همچنین در مواردی دیگر مانند خرید و فروش املاک وکالتی و دارای چند مالک، ثبت قرارداد پیچیده‌تر است و دردسرهای خاص خودش را دارد.
نواقص، مردم را در دام کلاهبرداران می‌اندازد!
لطفی درخصوص سامانۀ کاتب اظهار کرد: سامانۀ کاتب ماهیت متفاوتی با سامانۀ خودنویس دارد به طوری که کاربری آن جهت خریدوفروش است و کسانی که جواز کسب دارند می‌توانند از آن کد دریافت کنند. فعالیت این سامانه از سوم تیرماه امسال آغاز شد یعنی مالکینی که اسناد آنها متعلق به بعد از این تاریخ است می‌توانند خریدوفروش خود را در سامانۀ کاتب انجام دهند اما اسناد قبلی باید به طریق سابق با مبایعه‌نامه و کدرهگیری قدیمی انجام شود و بعد از اینکه سند معامله صادر شد می‌توانند در سامانۀ کاتب قرارداد خود را ثبت کنند، به دلیل شروع تازۀ فعالیت این سامانه هنوز نواقص و اشکالات آن به شکل کامل نمایان نشده است.
عضو هیئت مدیره اتحادیه مشاورین املاک تهران در خصوص سردرگمی افرادی که وکالت دارند، گفت: مسئولان مرتبط باید مسائل سامانه‌ها را از نزدیک درک کنند تا به تسریع روند حل نواقص کمک کنند. افراد دارای امور وکالتی و کسانی که کم سواد و بی‌اطلاع هستند، در دام کلاهبرداران می‌افتند و سامانه نمی‌تواند تشخیص دهد و کسی پاسخگو نیست. لازم است مسئولین تأمل بیشتری بر این موضوع داشته باشند.
خبرنگار: محبوبه کباری