تاثیر فعال‌سازی مکانیسم ماشه بر بازار مسکن ایران: چالش‌ها و فرصت‌ها
با نزدیک شدن به موعد فعال‌سازی مکانیسم ماشه در پنجم مهرماه، فضای اقتصادی کشور وارد مرحله‌ای تازه و ملتهب شده است. براساس این سازوکار، تمامی تحریم‌های قبلی سازمان ملل علیه ایران دوباره فعال می‌شوند و همین مساله نگرانی‌هایی درباره آینده اقتصادی، روند بازارها و مسیر سرمایه‌گذاری به‌وجود آورده است.
کارشناسان مسکن معتقدند چنین رویدادی می‌تواند به‌طور مستقیم بر هزینه‌های ساخت، سطح سرمایه‌گذاری و معاملات بازار مسکن اثر بگذارد. در شرایطی که بازار مسکن هم‌اکنون نیز با رکود سنگین و کاهش قدرت خرید روبه‌رو است، این پرسش مطرح می‌شود که تاثیر فعال شدن مکانیسم ماشه بر بازار مسکن چیست و بازگشت تحریم‌ها چه پیامدی برای صنعت ساختمان و وضعیت خریداران خواهد داشت؟
فعال‌سازی مکانیسم ماشه باعث رشد قیمت مصالح ساختمانی و افزایش دستمزدها می‌شود
سیدمحمد مرتضوی، رئیس انجمن انبوه‌سازان استان گلستان آثار و پیامدهای فعال‌سازی مکانیسم ماشه در حوزه مسکن را بررسی و به مشکلات احتمالی ناشی از آن اشاره کرده است.
مرتضوی درباره تاثیر فعال شدن مکانیسم ماشه بر بازار مسکن و حوزه ساخت و ساز توضیح داد: «برآورد من این است که باید از دو منظر به این موضوع نگاه کنیم. متاسفانه در روزهای اخیر نیز شاهد بودیم که تکانه‌هایی در بازار به وجود آمد و ارزش پول ملی با شیب ملایمی مجددا سقوط کرد.»
او افزود: «به نظر می‌رسد در روزهای آینده، در صورتی که مذاکرات به نتیجه مطلوبی نرسد، روند سقوط پول ملی ادامه خواهد یافت. طبیعتا این امر به افزایش قیمت مصالح و نهاده‌های ساختمانی منجر می‌شود. همچنین با توجه به اینکه دستمزدها در بازه‌های زمانی کوتاه، تناسب خود را با ارزش پول ملی حفظ می‌کنند، در بخش دستمزد نیز با افزایش مواجه خواهیم شد.»
افزایش قیمت تمام‌شده مسکن نخستین پیامد فعال شدن مکانیسم ماشه است
مرتضوی درباره افزایش هزینه‌های ساخت مسکن بیان کرد: «در صنعت ساختمان، این بدان معناست که قیمت تمام‌شده مجددا افزایش پیدا خواهد کرد؛ مسکنی که امروز نیز از دسترس آحاد جامعه خارج شده و بخش قابل توجهی از مردم عملا امکان حضور موثر در بازار معاملات مسکن را ندارند. در شهرهای مختلف کشور و به‌ویژه در مراکز استان‌ها، این تقاضاهای سرکوب‌شده کاملا محسوس است.»
رئیس انجمن انبوه‌سازان استان گلستان تاکید کرد: «بنابراین افزایش قیمت تمام‌شده مسکن، نخستین اثر و بازتاب فعال شدن مکانیزم ماشه خواهد بود. این امر به‌عنوان یک پالس منفی، کاهش تولید مسکن در آینده نزدیک را به دنبال خواهد داشت.»
فعال شدن مکانیسم ماشه بازار سرمایه‌گذاری مسکن را کوچک‌تر می‌کند
مرتضوی ادامه داد: «بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاری‌هایی که می‌توانست در حوزه مسکن وجود داشته باشد، کاهش می‌یابد و در نتیجه بازار سرمایه‌گذاری مسکن کوچک‌تر از گذشته خواهد شد. به بیان دیگر، اثر اصلی مکانیزم ماشه در کاهش تیراژ تولید مسکن به‌طور مستقیم مشاهده خواهد شد.»
فعال‌سازی مکانیسم ماشه خریداران را از بازار مسکن فراری می‌دهد
رئیس انجمن انبوه‌سازان استان گلستان درباره دومین اثر فعال شدن مکانیسم ماشه بر حوزه مسکن توضیح داد: «بخش بعدی موضوع، به شوک روانی ناشی از فعال شدن مکانیزم ماشه و تحریم‌های مضاعفی بازمی‌گردد که از سوی سازمان ملل اعمال خواهد شد. این آثار روانی باعث می‌شود اندک خریدارانی که در بازار حضور دارند نیز از خرید مسکن صرف نظر کنند.»
مرتضوی در ادامه اضافه کرد: «به همین دلیل، اثر این مساله در بازار معاملات مسکن به‌طور مشهود دیده خواهد شد. هرچند قیمت تمام‌شده افزایش می‌یابد، اما ممکن است در قیمت‌های پیشنهادی تغییرات و نوسانات جدی مشاهده نشود. یعنی سازندگان، انبوه‌سازان، توسعه‌گران یا حتی فروشندگان عادی در بازار به فکر افزایش قیمت‌های پیشنهادی خود نیفتند و قیمت فایل‌های پیشنهادی در بازار معاملات مسکن چندان تغییری نخواهد کرد.»
فعال شدن مکانیسم ماشه افول معاملات مسکن را رقم می‌زند
مرتضوی بر تعمیق رکود در بازار مسکن تاکید کرد و ادامه داد: «با این حال، با وجود افزایش قیمت تمام‌شده، باز هم شاهد افول معاملات مسکن خواهیم بود. به عبارت دیگر، میل و رغبت به خرید مسکن به واسطه شوک روانی ایجادشده کاهش پیدا می‌کند.»
او در توضیح پیامدهای فعال‌سازی مکانیسم ماشه برای سرمایه‌گذاری و بازار مسکن گفت: «امنیت سرمایه‌گذاری و حتی امنیت خرید مسکن نیز به خطر خواهد افتاد و بازار معاملات مسکن در اثر اعمال مکانیزم ماشه کوچک‌تر از گذشته خواهد شد. تمام این موارد، در مجموع به‌عنوان آثار منفی چنین رویدادی در صنعت ساخت‌وساز ارزیابی می‌شود.»
تاثیر فعال شدن مکانیسم ماشه بر بازار مسکن مستقیم است!
مرتضوی در پاسخ به این سوال که تاثیر مکانیزم ماشه بر بازار مسکن مستقیم است یا غیرمستقیم، توضیح داد: «برداشت من این است که مکانیزم ماشه، هم در بازار معاملات مسکن و هم در تیراژ تولید آن، اثر مستقیم دارد. این آثار در همه زمینه‌ها به‌طور مستقیم قابل مشاهده خواهد بود.»