واردات خودرو برای جانبازان: روندها، چالش‌ها و آینده
بهمن ماه 1401 بود که قانون واردات خودروی جانبازان استارت خورد. جانبازان معزز که برای حفظ این خاک از جان خود گذشتند و به عنوان بسته حمایتی از این عزیزان امتیاز واردات خودرو به جانبازان بالای 50 درصد اهدا شد. از بهمن 1401 تاکنون، فرآیند واردات خودروی جانبازان با مشکلاتی روبه‌رو بود. تخصیص ارز، فرآیند ثبت سفارش، تأیید جانبازان توسط بنیاد شهید و سایر موارد روند واردات و اهدای مجوز به این عزیزان را کند کرده بود. تا اینکه وزیر صمت به شخصه مدیریت واردات خودروی جانبازان را برعهده گرفت. سوم اردیبهشت 1404، معاون اول رئیس‌جمهوری، آیین‌نامه اجرایی واردات خودروی خارجی از سوی جانبازان مشمول این قانون را ابلاغ کرد. نهم تیرماه امسال نیز، وزیر صمت دستور داد، ارز واردات بقیه خودروهای ویژه جانبازان با اولویت تأمین شود. در همین راستا و پیگیری روند واردات خودروی جانبازی، روز پنجشنبه 13 شهریورماه، در دیدار وزیر صنعت، معدن و تجارت، با معاون رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، نحوه هماهنگی دستگاه‌های اجرایی مسئول برای تسریع در واردات خودروهای ویژه جانبازان مورد بررسی قرار گرفت. سید‌محمد اتابک و سعید اوحدی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، در دیداری مشترک، روند تصمیمات و مفاد صورت‌جلسات مربوط به تأمین خودروی ویژه جانبازان را بررسی کردند. وزیر صنعت، معدن و تجارت در این دیدار گفت: «معاونت صنایع ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت با تعیین پنج مسئول به صورت ویژه، موضوع تأمین خودروی جانبازان را در تعامل مستقیم با دیگر دستگاه‌های اجرایی و حاکمیتی پیگیری می‌کند.»در این نشست، گزارشی از پیگیری مصوبات قبلی توسط سیدحامدعاملی، معاونت صنایع ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت ارائه شد. این گزارش، تعامل وزارت صمت با دستگاه‌های اجرایی دخیل از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، گمرک، پلیس راهور و بانک مرکزی را برای تسریع در روند تأمین خودرو نشان می‌دهد. براساس مستندات ارائه شده در این گزارش، اقدامات لازم برای تأمین ارز باقی‌مانده و واردات خودروهای ویژه جانبازان در دست اقدام است. این فرآیند با هماهنگی دقیق بخش‌های اجرایی مسئول، در دستور کار قرار دارد تا مشکلات مربوط به واردات این خودروها به سرعت برطرف شود. در همین زمینه سیدحامدعاملی، معاونت صنایع ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت در گفت‌و‌گوی اختصاصی با «ایران» جزئیات این جلسه و فرآیند واردات خودروی جانبازی را تشریح کرد.
واردات خودروی جانبازان در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
ما حدود 27 هزار جانباز داریم که بالای 50 درصد جانبازی دارند. یک بخش جانبازان بالای 50 درصد، دسته بعدی جانبازان 70درصد و همچنین دسته سوم شامل جانبازان 70 درصد ویژه می‌شوند. در قانون مجوزی وجود دارد برای اینکه هرکدام از این جانبازان با توجه به شرایط‌شان از میانگین 25 تا 35 هزار یورو بتوانند خودرویی با همین میزان ارزش وارد کنند. بسیاری از این جانبازان واقعاً شرایط سختی را تحمل می‌کنند. خانواده این افراد نیز به طبع در سختی در حال مراقبت از این عزیزان هستند. در نتیجه این کمترین میزان تشکر از این عزیزان است.
در حال حاضر تعداد جانبازان بالای 50 درصد ما چه میزان است؟
ما 27 هزار جانباز 50 درصد و بالاتر داریم که تقریباً 15 تا 17 هزار نفر از آنان در سامانه اعلامی وزارت صمت برای واردات خودرو، درخواست یا ثبت تقاضا داشته‌اند. جانبازان معزز شامل دو دسته هستند: بخش اول خودشان به طور شخصی ثبت سفارش کرده و خودشان خودرو وارد می‌کنند که تا الان حدود 4هزار نفر به طور رسمی از طریق شخصی ثبت سفارش کرده‌اند. دسته دوم با شرکت‌هایی که مورد تأیید وزارت صمت و بنیاد شهید بوده قرار داد بسته‌اند که این شرکت‌ها به صورت حق العمل‌کاری، کارهای ثبت سفارش، واردات و تحویل خودرو را انجام می‌دهند.
چرا فرآیند واردات خودرو جانبازان آنقدر طولانی شده است؟
فرآیند واردات خودرو، بسیار طولانی و پیچیده است. یک خودرو را در نظر بگیرید از مرحله ثبت سفارش تا ورود به کشور چه مراحلی را طی می‌کند؟ حدود 6ماه فقط به طور عادی واردات یک خودرو زمانبر است. حالا برای واردات خودروی جانبازی این موارد هم باید انجام شود: مرحله ثبت سفارش، تخصیص ارز، تأمین ارز گاهی(2الی 3ماه زمانبر است)، خریداری خودرو، حمل، گمرکات(2ماه)، تأیید استاندارد و محیط زیست و بعد خودرو به شماره‌گذاری می‌رود. در نتیجه فرآیند طولانی می‌شود. اتفاقاً در جلسه روز پنجشنبه، وزیر صمت بررسی کوتاه کردن زمان واردات خودرو برای جانبازان را مورد بررسی قرار دادند تا واردات خودرو این عزیزان تسریع شود. بخش دیگر هم بحث تأمین مالی است. بسیاری از جانبازان توان مالی ندارند تا این منابع را تأمین بکنند و وارد این قضیه بشوند. از سوی دیگر، بررسی این مشکلات مانند فرآیند محیط زیست و کوتاه کردن زمان استاندارد و گمرکی مواردی است که در این جلسه مطرح شد. در حال حاضر 3500 دستگاه خودرو در گمرکات است که برای ترخیص هرچه سریع‌تر این خودروها برنامه‌ریزی شد. حدود 5600 دستگاه خودرو نیز در مسیر حمل است و باید فرآیند سریع‌تر شود تا این خودروها وارد گمرکات شوند. از سوی دیگر، تقریباً حدود 17 هزار نفر از جانبازان بالای 50 درصد ثبت سفارش انجام داده‌اند؛ بخشی از این افراد مشمول تخصیص ارز شده‌اند و بخشی دیگر باید فرآیند تخصیص ارز برایشان صورت بگیرد. همچنین بخشی از جانبازان در بحث تأمین مالی برای واردات خودرو مشکل دارند به همین دلیل صحبت‌هایی کرده‌ایم که بنیاد شهید اگر بتواند با مجموعه بانک دی مذاکراتی انجام دهد تا در قالب تسهیلات کمکی به این عزیزان شود.
اگر جانباز معزز در طی فرآیند شهید شود آیا امتیاز واردات به وراثش تعلق خواهد گرفت؟ همچنین آیا مشکل تأمین ارز برای واردات این خودروها حل شده است؟
اگر جانبازی در حین فرآیند واردات خودرو شهید شود قانوناً وراث این جانباز حق استفاده از این امتیاز را دارند در واقع گواهی حصر وراثت از این افراد اخذ می‌شود و نماینده قانونی این افراد معرفی شده و همان مسیر پی گرفته می‌شود. پس به لحاظ حقوقی مرحله انتقال امتیاز و مجوز برای وراث جانباز عزیز رفع مشکل شد. همچنین درباره اختصاص ارز، بانک مرکزی مشکلات بسیاری داشت که رفع شد و مبلغی که حدود 400 میلیون دلار بود اختصاص یافته و در حال طی کردن فرآیند اداری است. همچنین در رابطه با برخی از شرکت‌هایی که حق‌العمل‌کاری قرار بر واردات خودرو برای جانبازان داشتند در واقع به این صورت بود که یک کار مشارکتی خود جانبازان انجام دادند و بخشی از جانبازان افراد تحصیل کرده هستند که به موارد حقوقی آشنایی داشتند در نتیجه گروه‌هایی تشکیل دادند و مشاوره‌هایی به جانبازان دادند که مسائل حقوقی مربوط به شرکت‌ها حل شد. شاید یک سری شرکت‌ها مسائل، مشکلات و تخلفاتی داشتند و وزارتخانه برخورد قانونی کرد تا حق و حقوق جانباز نیز برگردانده شود.
واردات خودروی جانبازان در چه بازه زمانی به نتیجه می رسد؟
به هرحال واقعیت این است که در ابتدای کار مشکلاتی وجود داشت. اهدای مجوز واردات خودروی جانبازی، اقدامی بود که تا به حال انجام نشده و برای اولین بار قرار بود با چنین شرایطی خودرو به جانبازان تعلق بگیرد. امیدواریم تا پایان آبان ماه امسال عمده ثبت سفارش خودروها و روند تحویل‌شان برای جانبازان به سرانجام برسد.