آیا قیمت بنزین در آستانه افزایش است؟
در ماه‌های اخیر موضوع افزایش قیمت بنزین در ایران بار دیگر به یکی از مباحث داغ اقتصادی تبدیل شده است. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، اظهارنظرهای مختلف مسئولان و کارشناسان، احتمال افزایش قیمت سوخت را در آینده نزدیک تقویت کرده است.
مهمترین دلایلی که برای افزایش احتمالی قیمت بنزین عنوان شده است:
۱. ناترازی بنزین و واردات سوخت
یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت بنزین، ناترازی تولید و مصرف سوخت در کشور است. بر اساس گزارش‌ها میزان مصرف روزانه بنزین در ایران از حدود ۱۲۲ میلیون لیتر در سال گذشته به بیش از ۱۴۵ میلیون لیتر افزایش یافته است، در حالی که تولید داخلی در بهترین شرایط حدود ۱۱۰ میلیون لیتر در روز برآورد می‌شود. این فاصله معنادار میان تولید و مصرف، فشار زیادی به منابع ارزی کشور وارد کرده و نیاز به واردات بنزین را افزایش داده است.
۲. اظهارنظرهای مسئولان درباره قیمت بنزین
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور چندی پیش با اشاره به مصرف بالای بنزین توسط پرمصرف‌ها، تأکید کرد که «چرا باید ۴ میلیارد دلار بنزین وارد کنیم تا پرمصرف‌ها با قیمت لیتری ۱۵۰۰ تومان استفاده کنند؟» او پیشنهاد داده که یارانه بنزین خانوارهای پردرآمد کاهش یابد و حمایت‌ها به سمت اقشار کم‌درآمد هدایت شود.
محسن حاجی‌میرزایی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور نیز اعلام کرده است که «ما داریم نزدیک سه و نیم میلیارد دلار بنزین آزاد با قیمت دلار وارد می‌کنیم»، که بسیاری این اظهارات را زمینه‌سازی برای افزایش قیمت سوخت می‌دانند.
فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت نیز در حالی که گفته «تاکنون هیچ نظریه‌ای درباره افزایش قیمت بنزین ارائه نشده و هیچ جمع‌بندی رسمی در این زمینه صورت نگرفته است» به این موضوع نیز اشاره کرده که نباید افرادی که دنبال آفرود می‌روند از بنزین ۱۵۰۰ تومانی استفاده کنند.
سناریوهای احتمالی برای افزایش قیمت بنزین
۴ سناریو برای اصلاح قیمت بنزین مطرح شده است:
۱. ادامه وضع موجود با تخصیص ارز واردات: قیمت بنزین بدون تغییر باقی می‌ماند و دولت ارز مورد نیاز برای واردات بنزین را تأمین می‌کند.
۲. سه‌نرخی شدن قیمت بنزین: بنزین در سه سطح قیمتی عرضه می‌شود: یارانه‌ای، نیمه‌آزاد و آزاد که می‌تواند مصرف سوخت را مدیریت کند و یارانه‌ها را هدفمند نماید.
۳. افزایش تدریجی قیمت بنزین: برخی کارشناسان پیشنهاد داده‌اند که قیمت بنزین به‌صورت تدریجی افزایش یابد تا فشار کمتری به اقشار کم‌درآمد وارد شود.
۴. حذف یارانه بنزین برای خودروهای لوکس: در این سناریو یارانه بنزین برای خودروهای لوکس حذف می‌شود و این خودروها باید بنزین را با قیمت آزاد خریداری کنند
اثرات اقتصادی و اجتماعی افزایش قیمت بنزین
افزایش هزینه حمل‌ونقل: افزایش قیمت بنزین می‌تواند هزینه حمل‌ونقل کالاها را بالا ببرد و منجر به رشد قیمت کالاهای مصرفی شود.
فشار بر اقشار کم‌درآمد: افزایش قیمت سوخت می‌تواند فشار اقتصادی بر خانوارهای کم‌درآمد را بیشتر کند.
مدیریت مصرف سوخت: در عین حال گرانی بنزین می‌تواند به مدیریت مصرف سوخت و کاهش قاچاق کمک کند.