رکود مسکن و متغیرهای کلان: چگونه می‌توان از این بحران عبور کرد؟
رکود مسکن در ایران طی سال‌های اخیر، به یکی از شاخص‌ترین نشانه‌های بحران در اقتصاد کشور تبدیل شده است. کاهش معاملات، رشد نامتوازن قیمت‌ها و افت شدید قدرت خرید مردم، نشانه‌هایی از بحرانی است که ریشه در سه عامل اصلی دارد؛ سیاست‌های پولی انقباضی، ضعف در نظام تسهیلات بانکی و شرایط ناپایدار اقتصاد کلان.
سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی برای مهار تورم، موجب افزایش نرخ بهره و محدود شدن دسترسی به منابع مالی شده است. این در حالی است که بازار مسکن به شدت به جریان نقدینگی وابسته است. وقتی منابع مالی از بازار پس کشیده شود، نه تقاضا شکل می‌گیرد و نه عرضه به صرفه خواهد بود.
در سوی دیگر، تسهیلات بانکی که باید ابزار تقویت تقاضای مصرفی باشد، به‌دلیل کم‌اثر بودن مبلغ وام‌ها و نرخ بهره بالا، کارایی خود را از دست داده‌اند. از طرفی، تورم، رشد منفی اقتصادی، نااطمینانی‌های سیاسی و نوسانات ارزی نیز محیط کلان را برای سرمایه‌گذاری در مسکن ناامن کرده‌اند.
در چنین بستری، رکود بازار مسکن نه تنها محتمل، بلکه اجتناب‌ناپذیر است؛ مگر آنکه سیاست‌های هماهنگ اقتصادی و بانکی برای احیای آن در دستور کار قرار گیرد.
متغیرهای اقتصاد کلان مهم‌ترین عامل ایجاد یا جلوگیری از رکود بخش مسکن هستند
فردین یزدانی، کارشناس اقتصادی در تشریح ریشه‌های رکود فعلی بازار مسکن گفت: «مهم‌ترین عامل در ایجاد یا جلوگیری از رکود در بخش مسکن، وضعیت متغیرهای اقتصاد کلان است؛ عواملی مثل رشد اقتصادی، درآمد ملی، درآمد سرانه و درآمد خانوار.»
او تصریح کرد: «تا این متغیرها بهبود پیدا نکنند، اصولا رونق در بازار مسکن بی‌معناست. چون تقاضای موثر از دل این عوامل بیرون می‌آید.»
اگر متغیرهای کلان اقتصادی بهبود پیدا نکنند، بهترین سیاست‌های پولی و اعتباری نتیجه نمی‌دهند
یزدانی تاکید کرد: «اگر متغیرهای کلان اقتصادی بهبود پیدا نکنند، حتی اگر بهترین سیاست‌های پولی و اعتباری هم اجرا شود، تاثیری نخواهد داشت. سیاست پولی زمانی معنا دارد که اقتصاد در وضعیت نرمال باشد. در غیر این صورت، نه بانک‌ها می‌توانند تسهیلات بدهند و نه خانوارها توان بازپرداخت دارند.»
وقتی مردم توان بازپرداخت وام ندارند، تسهیلات مسکن نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه ممکن است باعث فشار بیشتر شود
این کارشناس اقتصادی با اشاره به شرایط کنونی خانوارها گفت:«اگر در دهه ۸۰ بودیم، می‌توانستیم روی تسهیلات بانکی به‌عنوان یکی از ابزارهای رونق حساب کنیم. ولی امروز سطح درآمد خانوارها به حدی پایین است که حتی توان بازپرداخت وام را ندارند. در نتیجه، دادن وام نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه ممکن است باعث فشار بیشتر شود.»
اعطای وام تا زمانی که خانوارها توان اقتصادی ندارند، تقاضای موثری در بازار مسکن ایجاد نمی‌کند
به گفته او، برای خروج از رکود در بخش مسکن، اول باید شرایطی فراهم شود که خانوار بتواند وارد بازار شود. یزدانی در این باره اظهار کرد: «وقتی خانوار توان مالی ندارد، چه وامی بدهید چه ندهید، تقاضای موثری در بازار شکل نمی‌گیرد. باید ابتدا درآمد سرانه بالا برود، بعد می‌توان سراغ ابزارهایی مثل وام رفت.»