پتانسیل رشد بازار سهام با تداوم مذاکرات چقدر است؟
بازار سرمایه در چهارمین روز معاملاتی هفته، تحت‌تاثیر اظهارات ضد‌ونقیض درخصوص مذاکرات، در موقعیت اصلاحی قرارگرفت.
البته بخشی از این اصلاح به‌نظر کارشناسان، مربوط به روند طبیعی بازار است. در ادامه چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز بازار سهام در سایه مذاکرات و میزان رشد آن در صورت تداوم مذاکرات یا به نتیجه رسیدن آن به کمک کارشناسان مورد بررسی قرارگرفت.
علی اسکینی، کارشناس بازار سرمایه به وضعیت بازار سرمایه پرداخت و گفت: در مورد وضعیت بازار سرمایه در روز جاری، باید اذعان کرد؛ بازار بیش از آنکه به متغیرهای اقتصادی یا مالی توجه نشان دهد، بهشدت تحت‌تاثیر اخبار سیاسی و فضای حاکم بر مذاکرات قرارگرفت و با توجه به اظهارات مقامات نسبت به آینده مذاکرات، اثر مستقیم و محسوسی بر عملکرد بازار داشت و شاهد افت قابل‌توجهی در نماگرهای اصلی بازار سرمایه بودیم و هم‌‌‌‌‌‌‌زمان، بازارهای موازی نظیر ارز و طلا با افزایش قیمت همراه شدند.
وی در پاسخ به پرسش مطرح‌‌‌‌‌‌‌شده مبنی‌بر اینکه در حال‌حاضر بازار ریسک کاهش تنش‌ها را در خود لحاظ‌کرده یا احتمال توافق، گفت: در مقایسه با چند ماه گذشته که فضای عمومی کشور را احتمال تنش‌های نظامی و سیاسی گرفته بود، همین امر موجب تشدید فشار روانی بر بازار سرمایه شده بود، اما پس از آن، شرایط به‌‌‌‌‌‌‌طور محسوسی متفاوت شد و در ادامه شاهد چرخش ناگهانی به سمت فضای توافق بودیم که در نتیجه آن شاخص‌کل توانست از مرز سه‌میلیون واحد عبور کند و حتی به سطوح بالاتر نیز دست‌یابد. کارشناس بازار سرمایه درخصوص میزان اثرگذاری خوش‌بینی‌‌‌‌‌‌‌ها نسبت به مذاکرات میان ایران و ایالات‌متحده آمریکا گفت: به‌نظر می‌رسد که بازار سهام هنوز به‌‌‌‌‌‌‌طور کامل اثرات احتمالی توافق را در قیمت‌ها منعکس نکرده و در صورت تحقق توافق نهایی، می‌توان انتظار داشت که سطوح بالاتری در شاخص‌ها تجربه شود.
باید برای روشن‌‌‌‌‌‌‌تر‌شدن این موضوع، به برخی پارامترهای بنیادی اشاره کرد؛ در حال‌حاضر نسبت قیمت به درآمد(P/E) بازار در محدوده ۷ تا ۸ واحد قرار دارد که نسبت به میانگین سال‌های گذشته، عدد بالایی محسوب نمی‌شود. حتی در پایین‌ترین سطوح اخیر، این نسبت به حدود ۶ واحد نیز رسیده بود. اکنون در آستانه فصل مجامع قرار داریم و با توجه به اینکه در سال‌گذشته متوسط نرخ دلار در حدود ۵۰هزار‌تومان بوده و در سال‌جاری این عدد احتمالا به بیش از ۷۰هزار‌تومان خواهد رسید، انتظار می‌رود سودآوری شرکت‌ها به‌‌‌‌‌‌‌طور قابل‌توجهی افزایش یابد.
البته باید توجه داشت که برخی موانع همچون ناترازی انرژی، محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، مشکلات زنجیره تامین و همچنین کاهش قیمت‌های جهانی ممکن است تا حدودی روند سودآوری شرکت‌ها را کُند کند، با این‌وجود به‌صورت نسبی، انتظار می‌رود عملکرد شرکت‌ها در سال‌جاری نسبت به سال‌گذشته بهبود یابد و این موضوع می‌تواند منجر به اصلاح نسبت قیمت به درآمد و افزایش جذابیت بازار شود. از زاویه‌‌‌‌‌‌‌ای دیگر، اگر ارزش دلاری بازار سرمایه را بررسی کنیم، خواهیم دید که در حال‌حاضر ارزش دلاری بازار(با صرف‌نظر از عرضه‌های اولیه چند سال‌اخیر) در محدوده ۸۰ تا ۸۵میلیارد دلار قرار دارد؛ این در حالی است که در سال۱۳۹۹ یا ۱۴۰۰ این عدد به حدود ۱۵۰میلیارد دلار نیز رسیده بود. حتی اگر با سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ مقایسه شود، ارزش دلاری فعلی در همان محدوده باقی‌مانده‌است، لذا از این منظر نیز چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز اصلاح عمیق در بازار مشاهده نمی‌شود. با توجه به توسعه طرح‌ها و سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده توسط شرکت‌ها در سال‌های اخیر، در صورت بازگشت ارزش دلاری بازار به میانگین‌‌‌‌‌‌‌های تاریخی، می‌توان انتظار داشت که فضای مثبتی بر بازار حاکم شود.
در جمع‌بندی باید گفت؛ در صورت تحقق توافق، بازار سرمایه می‌تواند شاهد رشد نسبی باشد. طی سال‌های گذشته، دولت با کسری‌بودجه مزمن مواجه بوده و بار این ناترازی بر دوش شرکت‌ها و فعالان بازار بوده‌است. در صورت گشایش‌های سیاسی و احیای توافق، این فشار می‌تواند کاهش یابد و چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز میان‌مدت و بلندمدت بازار بهبود یابد، با این‌حال در کوتاه‌مدت، بازار بهشدت تحت‌تاثیر اخبار و مواضع مرتبط با مذاکرات قرار دارد؛ به‌‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌‌ای که با انتشار اخبار مثبت، بازار واکنش مثبت نشان می‌دهد و در روزهایی که فضای سیاسی ملتهب می‌شود، شاهد فشار فروش و افت سنگین در شاخص‌ها هستیم؛ همانند آنچه در روز سه‌شنبه تجربه شد.
اردلان عزیززاده، کارشناس بازار سرمایه به ارزیابی وضعیت بازار سهام پرداخت و گفت: در روز سه‌شنبه، سی‌‌‌‌‌‌‌ام اردیبهشت‌‌‌‌‌‌‌ماه، بازار سرمایه عملکردی ضعیف را تجربه کرد. از آغاز معاملات، نشانه‌هایی از افزایش عرضه و کاهش تقاضا در بخش‌های مختلف بازار به چشم می‌خورد. این شرایط سبب شد تا بازار در فضایی رکودی قرار گیرد و این پرسش را به‌وجود آورد که آیا افت اخیر بازار ناشی از انتشار اخبار منفی پیرامون مذاکرات سیاسی بوده یا بخشی از روند طبیعی اصلاح بازار محسوب می‌شود.
در پاسخ به این پرسش، باید تاکید کرد؛ بازار سرمایه همواره تحت‌تاثیر مجموعه‌‌‌‌‌‌‌ای از عوامل مختلفی حرکت می‌کند، با این‌حال نکته قابل‌توجه در معاملات روز سه‌شنبه آن است که با وجود انتشار برخی اخبار سیاسی، بازارهای موازی واکنش محسوسی از خود نشان ندادند، از این‌رو می‌توان گفت در ابتدای روز، معاملات بیشتر ناشی از فرآیند طبیعی اصلاح بازار پس از رشدهای اخیر بوده‌است؛ رشدی که در هفته‌های گذشته شاخص بورس آن را تجربه‌کرده و انتظار اصلاح را درمیان معامله‌گران افزایش داده بود، با این‌حال از میانه روز و به‌دنبال انتشار اخبار جدیدتر درباره مذاکرات، نگرانی‌ها درخصوص نتیجه احتمالی این گفت‌وگوها تشدید شد، در نتیجه شاهد واکنش منفی نه‌‌‌‌‌‌‌تنها در بازار سرمایه بلکه در بازارهای موازی نیز بودیم. در این مرحله، می‌توان گفت تاثیر اخبار سیاسی بر معاملات پررنگ‌تر شد و اصلاح بازار عمق بیشتری یافت، بنابراین رفتار بازار در روز سه‌شنبه متاثر از هر دو عامل بوده‌است.
یکی از مهم‌ترین سوالاتی که این روزها در فضای بازار سرمایه مطرح است، آن است که آیا رشد اخیر بازار پس از آغاز مذاکرات ناشی از کاهش ریسک‌های منطقه‌ای بوده یا به‌نوعی بازار در حال پیش‌‌‌‌‌‌‌خور‌کردن نتایج احتمالی توافق است؟ کارشناس بازار سرمایه در این زمینه پاسخ داد: در تحلیل این موضوع باید به ویژگی رفتاری بازارهای مالی توجه کرد. به‌‌‌‌‌‌‌طور معمول، در شرایط بدبینی، بازارها تمایل به ارزیابی کمتر از ارزش واقعی (Undervalue) دارند و در فضای خوش‌بینی، به سمت بیش‌‌‌‌‌‌‌ارزش‌گذاری(Overvalue) حرکت می‌کنند. در سال‌گذشته، بازار سرمایه ایران در اوج تنش‌های منطقه‌ای، وارد فاز‌آندرولیویشن شد و بخش زیادی از افت ارزش دارایی‌ها در آن دوره رخ‌داد، از این‌رو می‌توان گفت رشد اخیر بازار تا حد زیادی ناشی از بازگشت به سطح واقعی پس از افت سال‌گذشته بوده‌است.
همچنین با توجه به اینکه نتیجه مذاکرات همچنان در هاله‌‌‌‌‌‌‌ای از ابهام قرار دارد و سطح بالایی از نااطمینانی بر بازار حاکم است، به‌نظر می‌رسد بازار هنوز دست به تعدیل ارزش‌گذاری دارایی‌ها بر اساس تحقق توافق نزده است. شواهد نشان می‌دهد؛ با وجود رشد قیمت‌ها، بسیاری از دارایی‌ها و نمادها همچنان در محدوده‌های ارزنده قرار دارند و نمی‌توان از شکل‌گیری حباب قیمتی یا وضعیت بیش‌‌‌‌‌‌‌ارزش‌گذاری سخن گفت. بازار هنوز وارد فضای خوش‌بینی نشده‌است و رشد اخیر بیشتر به منزله جبران افت‌‌‌‌‌‌‌های گذشته است، در نتیجه در صورت کاهش ابهامات و ایجاد اطمینان از نتایج مذاکرات، همچنان ظرفیت رشد در بازار سرمایه وجود دارد.