اصلاح بورس؛ سیاسی یا اقتصادی؟
بازار سرمایه در دومین روز معاملاتی هفته، افت ۲۴هزار واحدی در شاخص کل و اصلاح بیش از ۸ هزار واحدی در شاخص هموزن به ثبت رساند. به نظر کارشناسان و فعالان بازار سرمایه، یکی از محرک‌های مهم در وضعیت فعلی بازار سهام، مذاکرات سیاسی است؛ البته ناگفته نماند که مشکلات داخلی مانند ناترازی انرژی را که به توقف خطوط تولید در تولید صنعتی منجر شده است، نمی‌توان نادیده گرفت.
پدرام روتیها، کارشناس بازار سرمایه به ارزیابی وضعیت بازار سهام، چشم‌انداز و مولفه‌های اثرگذار پرداخت و گفت: اگر بخواهیم مروری بر هفته گذشته شود، باید گفت که بازار در این هفته وارد روندی نسبتا اصلاحی شد و از شرایط رشد سریعی که در هفته‌های گذشته تجربه کرده بود، فاصله گرفت. وی افزود: یکی از نکات قابل توجه در این هفته، حرکت بازار از نمادهای شاخص‌ساز به سمت سهام شرکت‌های کوچک‌تر و هموزن بود. به عبارتی، نمادهای بزرگ و شرکت‌های شاخص‌ساز وارد فاز اصلاحی شدند و در مقابل، بازار به شرکت‌های کوچک‌تر اقبال نشان داد. این اصلاح در نمادهای بزرگ، از نوع فرسایشی به نظر می‌رسد که هم در بُعد زمانی و هم در بُعد قیمتی در حال وقوع است.
کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: درخصوص آینده بازار باید گفت که فاکتورهای متعددی بر آن اثرگذار هستند. مهم‌ترین و داغ‌ترین عامل این روزها، موضوع مذاکرات سیاسی است. همان‌طور که شاهد بودیم، پس از انتشار اظهارات منفی مذاکره‌کننده آمریکایی، آقای ویتکاف، بازار واکنش منفی شدیدی نشان داد و وارد یک فاز نزولی شد. این واکنش نشان می‌دهد که بازار، ریسک‌های سیاسی را بسیار جدی تلقی می‌کند. کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: با آغاز دور چهارم مذاکرات، همه فعالان بازار در انتظار مشخص شدن چشم‌انداز آینده هستند. در این میان، دلار و فضای سیاسی، به‌ویژه احتمال کاهش ریسک جنگ، از عوامل مهمی هستند که بر بازار اثر مستقیم می‌گذارند. به بیان دیگر، اگرچه مذاکرات می‌تواند موجب اصلاح در نرخ دلار شود، اما در صورت کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیک، این موضوع می‌تواند اثر مثبتی بر بازار سرمایه داشته باشد و روند صعودی بازار را تقویت کند.
روتیها اضافه کرد: یکی دیگر از موارد مهمی که باید به آن توجه داشت، موضوع کمبود انرژی و قطعی برق است که این روزها به یکی از معضلات صنایع بزرگ، به‌ویژه صنایع فولادی تبدیل شده است. این مساله باعث کاهش تولید و افت حاشیه سود شرکت‌ها می‌شود که می‌تواند بر عملکرد آنها در بازار سرمایه اثر منفی بگذارد. وی در ادامه اضافه کرد: از دیگر اتفاقات اخیر، مصوبه مربوط به صندوق‌های اهرمی بود. خبرهای منفی منتشرشده در این زمینه، منجر به فشار فروش از سوی این صندوق‌ها شد. در واقع می‌توان گفت اصلاحی که بازار در روزهای اخیر تجربه کرده، ناشی از دو عامل همزمان بوده است: اظهارات منفی درخصوص مذاکرات و همچنین فشار فروش ناشی از وضعیت صندوق‌های اهرمی.
وی در ادامه افزود: نکته قابل توجه دیگر، بحث نرخ بهره بانکی است. در حال حاضر بانک مرکزی تصمیمی برای کاهش نرخ بهره ندارد و این موضوع نیز فشار مضاعفی بر بازار سرمایه وارد کرده است. عدم تغییر در نرخ بهره، در کنار سایر عوامل، موجب تداوم فضای رکودی در اقتصاد و بازار خواهد شد. کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: در پایان باید به موضوع ارزش معاملات اشاره کرد. ارزش معاملات یکی از چراغ‌های راه برای تحلیلگران بازار است. اگر ارزش معاملات بتواند به سطح ۲۰ همت که در هفته‌های گذشته شاهد آن بودیم بازگردد، می‌توان امیدوار بود که اصلاح فرسایشی در شاخص‌سازها کوتاه‌تر شود، سهم‌ها بین سرمایه‌گذاران دست‌به دست شوند و انگیزه و رغبت به بازار بازگردد. در این صورت، بازار می‌تواند دوباره ماهیت واقعی خود را نشان دهد و پس از عبور از این دوره اصلاح، بار دیگر وارد روند صعودی شود.
بازار در کشاکش محرک‌های کوتاه‌مدت
سرور قاراخانی، کارشناس بازار سرمایه به ارزیابی وضعیت بازار سهام در دومین روز معاملاتی هفته پرداخت و گفت: بازار سرمایه این روزها درگیر و‌دار اخبار مربوط به مذاکرات قرار دارد؛ اخباری که گاه مثبت و گاه منفی هستند و مستقیما بر روند بازارها اثر می‌گذارند. همان‌طور که مشاهده کردیم، شاخص کل با انتشار اخبار مثبت توانست سقف تاریخی خود را بشکند و رشد قابل توجهی را تجربه کند.
وی افزود: در حال حاضر، معاملات بازارهای طلا، دلار و بورس به‌شدت به نتیجه مذاکرات وابسته شده‌اند. اگرچه بازار سرمایه در انتظار نتایج این مذاکرات است، اما به نظر می‌رسد که روند آن از منظر تکنیکال و بنیادی وارد مرحله‌ای حساس شده است. مذاکرات تنها توانسته فرصتی برای «نفس کشیدن» وضعیت اقتصادی کشور فراهم کند و هنوز تغییرات بنیادی در اقتصاد مشاهده نمی‌شود. کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: اگر بخواهیم شرایط اقتصادی را مستقل از مذاکرات بررسی کنیم، مواردی مانند کسری بودجه، کمبود منابع انرژی در فصل تابستان، قطعی برق صنایع، تعطیلی واحدهای تولیدی و کارخانه‌ها از جمله چالش‌ها و ضعف‌های ساختاری اقتصاد کشور هستند. بنابراین، اخبار مربوط به توافق، حتی اگر موقتی باشد، تنها می‌تواند نقش یک محرک روانی و فرصتی برای استراحت وضعیت موجود را ایفا کند.
قاراخانی اضافه کرد: از نظر تکنیکال، شاخص کل بورس وارد فاز بسیار حساسی شده است. اگر بخواهیم بازار را بدون توجه به اخبار تحلیل کنیم، به نظر می‌رسد درگیر اصلاح زمانی است و در حال حاضر در انتظار یک خبر مثبت قرار دارد. شاخص کل ممکن است از نظر قیمتی و زمانی تا محدوده ۲میلیون و ۹۷۰هزار واحد اصلاح کند و پس از آن، در صورت انتشار اخبار مثبت مبنی بر حصول توافق، توان صعود تا محدوده ۳میلیون و ۳۰۰هزار واحد را خواهد داشت. وی افزود: در این میان، محدودیت دامنه نوسان که طی این مدت اعمال شده نیز باعث کاهش سرعت حرکت بازار شده است که به نظر من، در شرایط ریسکی کنونی تصمیمی منطقی و پویاست. کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: در حال حاضر، بازار سهام بیش از هر زمان دیگری تحت تاثیر اخبار قرار گرفته و هیجان بین سهامداران بسیار بالاست. با این حال، باید توجه داشت که روند بازار از دیدگاه تکنیکال پیش می‌رود و اخبار مثبت یا منفی صرفا در نقش محرک‌های کوتاه‌مدت و هیجانی ظاهر می‌شوند. در واقع، بازار مسیر خود را پیدا می‌کند، چه با اخبار مثبت و چه منفی.
وی اظهار کرد: در دیگر بازارها نیز شرایط مشابهی برقرار است. بازارهای طلا، دلار و بورس، همگی در انتظار تصمیمات حاصل از مذاکرات هستند. با آرام گرفتن جنگ تعرفه‌ای، قیمت جهانی طلا نیز آرام‌تر شده است. با این حال، ریسک‌های ژئوپلیتیک جهانی همچنان بالا و ناپایدار هستند. اگرچه ممکن است اونس جهانی برای مدتی در شرایط اصلاحی و آرامش باقی بماند، اما با تشدید تنش‌ها می‌تواند به سطوح قیمتی بالاتری نیز دست یابد که این موضوع قطعا بر قیمت طلای داخلی بی‌تاثیر نخواهد بود. کارشناس بازار سرمایه افزود: به‌طور کلی، ممکن است طلا و دلار داخلی در بازه کوتاه‌مدت دچار نوسان و درجا زدن شوند؛ اما با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی، برای پاییز و اوایل مهر ماه می‌توان شرایطی توفانی‌تر را برای این بازارها پیش‌بینی کرد.
در بازار سرمایه نیز، صنایع پالایشی و خودرویی به نظر می‌رسد چشم‌انداز بهتری در آینده نزدیک داشته باشند و می‌توان به آنها نگاه مثبت‌تری داشت. وی در ادامه افزود: درخصوص مذاکرات و اظهارات تند طرف‌های مختلف، از جمله ویتکاف، به نظر می‌رسد که هر دو طرف برای کسب امتیازات بیشتر در حال اعمال فشارهای حداکثری هستند. نکته مهم این است که هر دو طرف بیش از گذشته به توافق نیاز دارند. اما مساله اصلی اینجاست که روند مذاکرات زمان‌بر است و در این مدت، اخبار متناقض و پراکنده، باعث افزایش هیجان و نوسانات روانی سرمایه‌گذاران در بازارهای مختلف می‌شود.