هشدار سنگین یک کارشناس درباره وضعیت صنعت خودرو
بازار و صنعت خودرو در شرایطی در حال ورود به نیمه دوم سال است که کارشناسان و تحلیلگران، پیش‌بینی‌های نگران‌کننده‌ای از وضعیت صنعت خودرو دارند. امیرحسن کاکایی می‌گوید: صنعت خودرو اوضاع بسیار بدی در نیمه دوم سال دارد و واقعا من از این شرایط می‌ترسم.
به گفته او، متاسفانه ما در سال‌های گذشته دائما اخطار می‌دادیم و یک‌سری اتفاقات را پیش‌بینی می‌کردیم، اما الان وسط آن اتفاقات هستیم.
امیرحسن کاکایی، کارشناس بازار خودرو در گفت‌وگویی با اشاره به وضعیت بازار خودرو در نیمه دوم سال ۱۴۰۳، می‌گوید: در حال حاضر بازار خودرو در رکود است، ولی علت آن، لزوما ربطی به وزارت صنعت ندارد.
وی می‌افزاید: ضمن این‌که یک بخشی از این رکود مربوط به وزارت صمت، عملکرد این وزارتخانه، خودروسازی‌ها و واردات می‌شود، فعلا در حال حاضر که صحبت می‌کنیم، مرتبط با قیمت ارز است. در حال حاضر قیمت ارز پایین آمده و به یک ثباتی رسیده و همه منتظر یک اتفاق بزرگ هستند، بنابراین همه بازارها در رکود به سر می‌برند. اگر نگاه کنید، غیر از بازار خودرو، بازارهای مسکن، لوازم‌خانگی و بورس نیز در رکود هستند، چون همه منتظر هستند تا ببینند چه اتفاقی می‌افتد.
کاکایی تصریح می‌کند: من دوستانی در بازار لوازم‌یدکی و یا بازارهای مختلف و حتی خرده‌فروشی‌ها دارم. می‌دیدم که آن‌ها پارسال خریدهایی انجام دادند و حالا امسال کسی از آن‌ها قطعات را نمی‌خرد؛ با این‌که به قطعات نیاز دارند. این رکود، رکود ترکیبی است.
وی متذکر می‌شود: حالا اگر فرض کنید این ثبات قیمت ارز ادامه پیدا کند، بازار خودرو به طور قطع در نیمه دوم سال رکود شدیدتری را خواهد داشت.
این کارشناس صنعت خودرو متذکر می‌شود: اتفاقی که در سال‌های گذشته به تدریج افتاده، این بوده که تولید در بخش مونتاژ بالا رفته و واردات هم در حال افزایش است. در این دو بخش، قیمت کارخانه تقریبا به قیمت بازار نزدیک شده است، در نتیجه در خرید از این شرکت‌ها عملا رانتی وجود ندارد، پس تمایل به خرید کم می‌شود، یعنی اوضاع بدتر می‌شود. به نظر می‌رسد رقابت سنگینی بین مونتاژکاران در نیمه دوم سال خواهیم داشت.
کاکایی تصریح می‌کند: اما در مورد دو خودروساز داخلی چه اتفاقی می‌افتد؟ برعکس، این گروه با چالش جدی مواجه می‌شوند، زیرا همزمان که خوش‌بینی به آینده وجود دارد، اگر قیمت‌هایشان را به روز نکنند، همچنان بازار، رانتی می‌ماند و این خودروسازان زیان می‌بینند. بنابراین در این حالت، وضع خودسازان بدتر می‌شود. در مقابل، اگر خودروسازان قیمت‌ها را به روز و به بازار نزدیک کنند، رانت حذف می‌شود و در مقابل، تمایلی به خرید وجود ندارد.
وی یادآور می‌شود: واقعیت این است که قیمت تمام شده و قیمت بازار بالا رفته، ولی درآمد عامه مردم بالا نرفته است. حالا چه عاملی باعث می‌شود که وقتی خودروساز پیش‌ثبت‌نام می‌کند، ۱.۵ میلیون نفر ثبت‌نام می‌کنند؟ به این دلیل است که مردم می‌خواهند در لاتاری شرکت کنند. در نتیجه یک رکود عمیقی در نیمه دوم سال به لحاظ بازاری خواهیم داشت.
وسط پیش‌بینی‌های تلخ گذشته هستیم
این کارشناس صنعت خودرو در ادامه درباره وضعیت صنعت خودرو در ماه‌های آینده می‌گوید: صنعت خودرو اوضاع بسیار بدی در نیمه دوم سال دارد. یعنی واقعا من دارم می‌ترسم.
کاکایی می‌افزاید: متاسفانه ما در سال‌های گذشته دائما اخطار می‌دادیم و یک‌سری اتفاقات را پیش‌بینی می‌کردیم، اما الان وسط آن اتفاقات هستیم. در هفته‌های گذشته یکی از خودروسازان، پیش‌فروشی با قیمت‌های جدید داشت، اما پس از آن معاون وزیر اعلام کرد که این قیمت‌ها هنوز تایید نشده است. این نشان می‌دهد که ابهام در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور و به خصوص وزارت صمت به اوج خود رسیده است.
وی تصریح می‌کند: شما فکر نکنید خودروساز از روی دلخوشی این کار را کرده، بلکه مجبور شدند که چنین ریسکی را کنند؛ چراکه اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، زمین می‌خورند. در ابتدای سال مگر وزیر وقت صمت وقت نگفت قیمت‌ها را آزاد می‌کنیم؟ مگر در ابتدای سال قرار نبود قیمت‌ها را به روز کنند؟
این کارشناس صنعت خودرو عنوان می‌کند: نکته جالب‌تر این‌جاست که پیش‌فروش خودرو اتفاق افتاده و یک میلیون نفر پول خود را در بانک بلوکه کردند. بعد همه جا می‌نویسند میلیاردها تومان پول به حساب خودروساز رفت؟ آخر سر کجا؟ پولی که به حساب خودروساز نرفته است.
کاکایی تاکید می‌کند: در کنار این‌ها، همه جوره دارند آبروی صنعت خودرو را می‌برند. چه کسانی؟ آن‌هایی که در این سال‌ها هزاران میلیارد تومان از این رانت تولید شده سود بردند. الان رانت تولید شده در صنعت خودرو دارد به حداقل می‌رسد و حالا می‌خواهند از رانت تولیدشده از واردات، آن هم از ارزهای بی‌حساب و کتابی که خارج از کشور داریم و پول‌های بلوکه شده، استفاده کنند.
وی ادامه می‌دهد: شما می‌دانید که ما تحریم هستیم و اکثر واردات ما نمی‌تواند اصلا شفاف باشد. الان که این‌قدر می‌بینید بر طبق واردات می‌کوبند، برای چیست؟ برای این‌که صنعت خودرو زمین خورده و دیگر از آن چیزی نمانده که بیرون بکشند. واقعا همه دارند از این وضعیت متنفر می‌شوند. حالا هم می‌خواهند کنار بیاندازندش و بعد هم بگویند خودت عرضه نداشتی! واردات را انجام دهند و رانت‌های این سمت را کسب کنند.
این کارشناس صنعت خودرو متذکر می‌شود: دور زدن تحریم‌ها بین ۱۰ تا ۳۰ درصد افزایش قیمت ایجاد می‌کند. این ۱۰ تا ۳۰ درصد، رانت است؛ پولی است که واسطه‌ها می‌گیرند. رقم‌ها درشت است. وقتی می‌گوییم ایران‌خودرو و سایپا در این ۷ سال ۲۰۰ هزار میلیارد تومان زیان کردند، حداقل می‌توانیم ادعا کنیم معادل ۶۰۰ هزار میلیارد تومان رانت توزیع شده و حداقل ۳۰ درصد آن دست دلال‌هاست. یعنی صحبت از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان پول است.
عدم تعادل‌ها دارد صنعت خودرو را له می‌کند
کاکایی می‌گوید: ما الان مشکل برق، گاز و آب داریم و با مشکل کارگر روبه‌رو هستیم. همچنین با معضل خروج نخبگان روبه‌رو هستیم. همه این‌ها را کنار هم بگذارید و مشکل قیمت‌گذاری نامتعادل را هم به آن اضافه کنید. چرا می‌گویم قیمت‌گذاری نامتعادل؟ ما خروجی خودروسازان داخلی را قیمت‌گذاری می‌کنیم، اما ورودی آن را قیمت‌گذاری نمی‌کنیم. این عدم تعادل‌ها دارد صنعت خودرو را له می‌کند.
وی می‌افزاید: همزمان با این‌ها، یک اتفاق دیگر هم دارد می‌افتد که نگران‌کننده است. دو سه حالت برای ۶ ماهه دوم سال وجود دارد. یکی این‌که ما با آمریکایی‌ها کنار بیاییم؛ یکی هم این‌که ما با چینی‌ها کنار بیاییم و یا اصلا با هر دو کنار بیاییم. در این‌جا برای صنعت حداقل می‌توانم ادعا کنم که بیماری هلندی کشور به شدت اوج خواهد گرفت.
این کارشناس صنعت خودرو عنوان می‌کند: همین الان یک‌سری شرکت‌های تولیدی داریم که ورشکست و تعطیل شدند، اما با برق صنعتی، بیت‌کوین و رمز ارز تولید می‌کنند. به ظاهر این شرکت کار می‌کند، ولی این سوال مطرح است که آیا ارزش‌آفرینی برای کشور دارد و یا این‌که بالاتر از آن، ارزش‌آفرینی متعادل دارد؟ با رمزارز یک عده خیلی پولدار می‌شوند، اما از آن طرف وقتی صنایع می‌خوابند، شرکت‌ها تعطیل می‌شوند و کارگران بیکار می‌شوند. این‌جاست که اختلاف طبقاتی بالا می‌رود. در این‌جا کاهش فاحش تقاضای مصرف اتفاق می‌افتد و بازارها بیشتر به رکود می‌روند. یعنی یک بیماری ترکیبی را در ۶ ماه دوم سال داریم.
کاکایی تاکید می‌کند: دولت جدید نباید هوس کند به خاطر یک‌سری اتفاقات خوب سیاسی که می‌افتد و خودبه‌خود احتمالا درآمد ارزی‌اش بالا می‌رود، صنایع کشور را زمین بزند و مصرف را با پول‌های رانتی و صدقه بالا ببرد. این، خطر بزرگی است که ما را تهدید می‌کند. واقعیت این است که ما شرایط بسیار سنگینی را در ادامه راه داریم.