گرانی لوازم خانگی: چالش‌های جدید فروشندگان و خریداران
در اصل شرایط این روزهای بازار لوازم خانگی باعث شده که روزگار فروشندگان به سختی بچرخد و در مقابل تعمیرکاران جای آنها را در خط اول تماس مشتریان بگیرند. امروزه بسیاری از مردم به جای خرید وسیله جدید، ترجیح می‌دهند وسایل قدیمی خود را تعمیر کنند تا چندسالی برای آنها عمر کند تا در نهایت هزینه‌ای چندبرابری برای خرید یک جنس پرداخت نکنند.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که این روزها به دلایل مختلف برچسب قیمت‌ها به صورت روزانه و هفتگی تغییر می‌کند و همین موضوع باعث شده بسیاری از مشتریان به خرید قسطی روی بیاورند. به بیان ساده‌تر زمانی که مردم مجبور هستند کالایی را خریداری کنند، اما قیمت آن روزانه تغییر می‌کند، ترجیح می‌دهند قسطی خرید کنند تا از پرداخت اندک سود آن از نوسان و افزایش قیمت در امان باشند.
البته باید توجه داشت که خرید قسطی به این سادگی‌ها هم نیست. مورد اول اینکه هر نوع کالایی شامل خرید قسطی نمی‌شود، تنها برخی از برندهای خاص شرایط اقساط دارند و دومین مورد این است که باید چک، سفته یا ضامن معتبر معرفی کرد و در نهایت اقساط شامل اندک سودی نیز می‌شود.
سال‌های پیش بازار لوازم خانگی مملو از خریداران واقعی بود اما این روزها حتی مردم برای تماشای لوازم خانگی نیز به سراغ این بازارها نمی‌روند و ویترین‌های مغازه‌ها نیمه‌خاموش و محدود شده است. می‌توان به زبان ساده‌تر گفت که دست به دست هم دادن رکود و تورم نفس این صنعت را بریده، خرید لوازم خانگی را برای مردم از یک انتخاب معمول و رویایی تبدیل به یک تصمیم سخت و اجباری کرده است؛ تصمیمی که این روزها غم و اندوه به دنبال دارد.
تقابل قیمت بازار با آمارهای رسمی
قیمت‌های مرکز آمار بر مبنای سبد مصرفی رسمی است اما بررسی‌های میدانی عددی فراتر و شرایطی وخیم‌تر را نشان می‌دهد. بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد که قیمت کالاهای خارجی که اغلب به صورت غیررسمی و قاچاق وارد کشور می‌شوند از ابتدای سال تا به امروز به گفته فروشندگان و کارشناسان حوزه لوازم خانگی از 10 درصد تا 100 درصد گران‌تر شده و حتی برخی کالاهای خاص و برند افزایش قیمت بیش از 100 درصدی را ثبت کرده‌اند.
یک فروشنده لوازم خانگی لوکس و خارجی در شمال تهران گفت: «برخی از لوازم برندهای اسمگ و نینجا از ابتدای سال تا به امروز تا حدود 150 درصد گران شده‌اند. این کالاها مشتریان خاص خود را دارند و با قیمت دلار، قیمت‌گذاری می‌شوند و بسیار گران هستند.رنگ‌ها و مدل‌های خاص این برندها چه در ایران و چه درخارج قیمت بالاتری دارد و مشتریان خود را دارد. برخی از این رنگ‌ها و مدل‌ها به ما سفارش داده می‌شود که سود بسیار خوبی برای ما دارد.»
البته این نمونه تنها برای کالاهای لوکس بود که شاید فروش خاصی نداشته باشد اما شامل گروه خاصی می‌شود. بخش عمده‌ای از جامعه که خریدار برخی کالاها هستند، این روزها اعلام می‌کنند که در هر بار مراجعه به فروشگاه با افزایش قیمت مواجه شده‌اند.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که رکود در بازار سایه انداخته است. یکی از مهمترین دلایل این رکود را می‌توان افزایش قیمت دلار و افزایش فاصله میان نرخ ارز نیمایی و آزاد، محدودیت واردات قطعات، افزایش هزینه تولید و امثال این موارد دانست.
عدم واردات و افزایش قاچاق کالا، همچنین محدودیت‌های تولید و افزایش هزینه‌های آن و فاصله میان نرخ ارز نیمایی و بازار آزاد باعث شده قیمت‌های لوازم خانگی به صورت قابل توجهی روند صعودی را تجربه کنند. کارشناسان معتقدند کنترل هر یک از این عوامل از واردات و قاچاق گرفته تا سیاست ارزی و هزینه‌های تولید می‌تواند در کوتاه‌مدت رشد قیمت را متوقف یا کُند کند؛ با این حال، در نبود هماهنگی و عدم نظارت‌های کافی بازار لوازم خانگی روزانه و هفتگی با افزایش قیمت مواجه می‌شود.
تعمیر جای خرید را گرفت
این روزها تعمیر کالا جای خود را به خرید کالا داده است. در اصل کاهش مداوم قدرت خرید خانوارها باعث شده الگوی مصرف لوازم خانگی دگرگون شود و مردم ترجیح دهند به جای هزینه‌های میلیونی برای خرید کالای جدید، کالای قدیمی خود را تعمیر کنند تا دوباره از آن استفاده کنند.
همین چهار- پنج سال گذشته بود که مردم به بهانه هر خرابی کوچکی وسیله‌های خانه خود را تعویض می‌کردند. مردم به دنبال بهانه بودند که لوازم خانگی جدید خریداری کنند و وسیله‌های قدیمی خود را دور بیاندازند، حتی در بسیاری از موارد مردم بدون خرابی تنها به واسطه مُد یک وسیله جدید خریداری می‌کردند.
در گذشته نه‌چندان دور خرابی‌های کوچک اصلی‌ترین بهانه برای تغییرات وسایل خانه بود و الان «تعمیر» به گزینه اصلی تبدیل شده است.