قیمت برنج ایرانی به آسمان رسید: صداهای تولیدکنندگان برای تغییر سیاست‌های ارزی
قیمت برنج ایرانی در ماه‌های اخیر، همچون بسیاری از کالاهای اساسی افزایش یافت. به‌گونه‌ای که حتی نرخ بعضی از ارقام ممتاز برنج ایرانی از مرز ۳۰۰ هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم عبور کرده است.
بررسی‌‌ها نشان می‌دهد که عرضه محدود، کاهش سطح برداشت، انتظارات تورمی و ناهماهنگی‌های سیاستی از مهم‌ترین عواملی بوده‌اند که بر روند افزایشی قیمت‌ها سایه افکنده‌اند.
در حالی که دولت تلاش دارد با واردات برنج با ارز ترجیحی و تعیین نرخ‌های مصوب بازار را متعادل نگه دارد، فعالان صنفی معتقدند این سیاست‌ها نه‌تنها تأثیر مطلوبی نداشته، بلکه باعث بروز شکاف‌های بیشتر در زنجیره تأمین شده است. با توجه به این شرایط. این پرسش ایجاد می‌شود که در حال حاضر بازار برنج در چه وضعیتی قرار دارد؟
قیمت برنج ایرانی در بازار چقدر است؟
بررسی بازار برنج ایرانی حاکی از آن است که برنج صدری هاشمی ممتاز با قیمت ۲۸۸ هزار تومان و صدری دم‌سیاه آستانه اشرفیه با قیمت ۳۳۵ هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم به فروش می‌رسند. همچنین، برنج طارم هاشمی ممتاز ۲۶۰ هزار تومان و برنج طارم محلی ممتاز ۲۶۸ هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرند.
برنج دودی ممتاز، برنج فجر سوزنی و برنج امراللهی کشت دوم به‌ترتیب با نرخ‌های ۲۷۵ هزار تومان، ۲۵۰ هزار تومان و ۳۰۹ هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم در بازار عرضه می‌شوند.
برنج طارم راتون ۳۱۰ هزار تومان و برنج طارم دم‌سیاه ۲۸۸ هزار تومان ارزش‌گذاری شده‌اند.
برنج دودی هاشمی با قیمت ۳۳۰ هزار تومان، برنج نیم‌دانه کشت دوم با قیمت ۱۵۷ هزار تومان و برنج سرلاشه کشت دوم هم با قیمت ۱۸۷ هزار تومان در فروشگاه‌های سطح شهر توزیع می‌شوند.
نمی‌توان قیمت دقیقی برای محصول جدید اعلام کرد
سید‌علی طاهری، رئیس اتحادیه برنج بابل، درباره وضعیت عرضه برنج در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داد: در حال حاضر، برنج برداشت جدید وارد بازار شده، اما مقدار آن محدود است و از آنجایی که خرید و فروشی میان کشاورز و تاجر انجام نشده، نمی‌توان قیمت دقیقی از محصول جدید اعلام کرد.
افزایش قیمت برنج ایرانی از آبان سال گذشته آغاز شد / با کاهش قیمت ارز، نرخ برنج وارداتی هم یک روند نزولی طی کرده است
طاهری درباره علت افزایش قیمت برنج در چند‌ماه اخیر تصریح کرد: افزایش قیمت برنج ایرانی از آبان سال گذشته آغاز شد. طوری که قیمت آن از ۸۰ هزار تومان به ۲۰۰ هزار تومان در اردیبهشت امسال رسید و پس از جنگ ۱۲ روزه، نرخ‌ها تا ۳۰۰ هزار تومان هم افزایش یافت. بعد از آتش‌بس، قیمت برنج یک روند نزولی طی کرد و نرخ‌ها بین ۵۰ هزار تا ۷۰ هزار تومان کاهش پیدا کرد.
این فعال صنفی تأکید کرد که با کاهش قیمت ارز، نرخ برنج وارداتی هم یک روند نزولی طی کرده است.
میزان برنج‌های مانده از سال گذشته با نزدیک شدن به فصل برداشت در بازار کاهش یافته است / برنج تنظیم بازاری مورد پسند همه مصرف‌کنندگان نیست
رئیس اتحادیه برنج بابل، در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود توزیع برنج ۵۶ هزار تا ۷۰ هزار تومانی در بازار همچنان قیمت برنج بالاست؟ عنوان کرد: با نزدیک شدن به فصل برداشت، میزان برنج‌های مانده از سال گذشته در بازار کاهش یافته است. از سوی دیگر، برنج تنظیم بازاری نیز مورد پسند همه مصرف‌کنندگان نیست و همین مسئله باعث شده که قیمت برنج تغییر چندانی نکند.
برنج ایرانی در دو سال گذشته افزایش قیمتی نداشت
کریم اخوان اکبری، رئیس هیأت مدیره انجمن واردکنندگان برنج ایران، درباره علت افزایش قیمت برنج به تجارت‌نیوز گفت: افزایش قیمت برنج ایرانی موضوع تازه‌ای نیست و ماه‌هاست که یک روند صعودی بر بازار برنج حاکم شده و این روند همچنان ادامه دارد. دلایل متعددی برای رشد نرخ برنج وجود دارد که ازجمله این دلایل می‌توان به ارائه آمار نادرست درباره میزان تولید، تأخیر در ثبت سفارش‌ها به دلیل تغییر دولت و شکل‌گیری انتظار‌های تورمی در بازار کالاهای اساسی اشاره کرد.
او اضافه کرد: برنج ایرانی در دو سال گذشته افزایش قیمتی نداشت. این در حالی است که بسیاری از اقلام مانند روغن و گوشت قرمز با رشد قیمت مواجه شدند. در نهایت با وجود مقاومت اولیه، قیمت برنج نیز بالا رفت.
در سال گذشته، میزان برداشت برنج دو میلیون و ۸۰۰ هزار تن اعلام شد، در حالی که تولید واقعی تنها حدود دو میلیون تن بود / میزان برداشت امسال بین یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار تا یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تن است
این فعال صنفی درباره آمارهای نادرست ارائه شده درباره میزان برداشت برنج عنوان کرد: در سال گذشته، میزان برداشت برنج دو میلیون و ۸۰۰ هزار تن اعلام شد، در حالی که تولید واقعی تنها حدود دو میلیون تن بود. برای امسال هم پیش‌بینی می‌شود میزان برداشت بین یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار تا یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تن باشد که این رقم حدود یک‌میلیون تن کمتر از سال گذشته است.
قیمت برنج‌های وارداتی هندی برای مصرف‌کننده ۵۹ هزار و ۸۰۰ تومان تعیین شده / برنج‌های پاکستانی هم قیمت بالاتری نسبت به برنج هندی دارند
رئیس هیأت مدیره انجمن واردکنندگان برنج ایران درباره وضعیت برنج‌هایی که برای تنظیم بازار وارد شده، تصریح کرد: قیمت برنج‌های وارداتی هندی برای مصرف‌کننده ۵۹ هزار و ۸۰۰ تومان تعیین شده و برنج‌های پاکستانی هم قیمت بالاتری نسبت به برنج هندی دارند.
برای واردات برنج ۶۰ درصد ارز مبادله‌ای و ۴۰ درصد ارز ترجیحی تعلق می‌گیرد / انتظار می‌رود قیمت برنج با نزدیک شدن به فصل برداشت محصول بین ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کند
اخوان اکبری درباره تخصیص ارز ترکیبی ۴۰-۶۰ اظهار کرد: بانک مرکزی به بانک‌های عامل اعلام کرد که برای واردات برنج ۶۰ درصد ارز مبادله‌ای و ۴۰ درصد ارز ترجیحی تعلق می‌گیرد. در چنین شرایطی، قیمت ارز از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به ۷۰ هزار تومان هم می‌رسد.
او اضافه کرد: با توجه به نزدیک شدن به فصل برداشت محصول، انتظار می‌رود که قیمت برنج بین ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کند.
این فعال صنفی با اشاره به بحث ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت عنوان کرد: واردات برنج در سال جاری به دلیل کم آبی و کاهش تولید ممنوع نشد.
قیمت‌گذاری دستوری در بحث فروش مؤثر نیست
اخوان اکبری درباره نقش قیمت‌گذاری دستوری بر وضعیت بازار برنج تصریح کرد: قیمت‌گذاری دستوری در بحث فروش برنج ایرانی مؤثر نیست. چراکه بازار بر پایه عرضه و تقاضا حرکت می‌کند. این راهکار یک راهکار موقتی است و بازار براساس واقعیت‌ها به مسیر خود ادامه می‌دهد.
او اضافه کرد: در بازار برنج وارداتی هم یک قیمت مصوب وجود دارد که فروشندگان باید آن را رعایت کنند، اما با اجرای طرح جدید بانک مرکزی، قیمت‌گذاری دستوری عملا معنای خود را از دست می‌دهد.
بسیاری از تولیدکنندگان و فعالان این حوزه برای این باور هستند که باید ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی حذف شود
رئیس هیأت مدیره انجمن واردکنندگان برنج ایران درباره حذف ارز ۲۸ هزار ۵۰۰ تومانی عنوان کرد: بسیاری از تولیدکنندگان و فعالان این حوزه برای این باور هستند که باید ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی حذف شود. در چنین شرایطی، هرچند قیمت برنج وارداتی افزایش محسوسی پیدا می‌کند، اما نرخ برنج ایرانی هم کاهش پیدا می‌کند.
او تاکید کرد که ارز ترجیحی نه به تولید و نه به واردات کمک نمی‌کند و در قیمت محصول هم تأثیر چندانی ندارد. از طرفی، حذف ارز ترجیحی به کاهش قیمت برنج ایرانی کمک می‌کند و همچنین، قیمت برنج وارداتی هم در مبدأ کاهش می‌یابد.
با حذف ارز ترجیحی معضل بازار برنج رفع می‌شود
اخوان اکبری درباره بهبود وضعیت بازار برنج پیشنهاد داد: در نامه‌ای که به رئیس جمهوری داده شده، به مشکلاتی که ارز ترجیحی ایجاد می‌کند اشاره شده است. چراکه وجود ارز ترجیحی نه به تولیدکنندگان و نه به واردکنندگان کمک نمی‌کند. با حذف ارز ترجیحی، معضل بازار برنج رفع می‌شود.
بر اساس این گزارش، مروری بر وضعیت فعلی بازار برنج ایرانی نشان می‌دهد که سیاست‌های مقطعی و واکنشی نظیر قیمت‌گذاری دستوری و تخصیص ارز ترجیحی، نه‌تنها نتوانسته‌اند ثبات را به این بازار بازگردانند، بلکه در بسیاری موارد به تشدید نابسامانی‌های موجود دامن زده‌اند.
از یک‌سو، اختلاف معنادار میان آمار رسمی و واقعیت‌های میدانی درباره میزان تولید، اعتماد عمومی به داده‌های دولتی را خدشه‌دار کرده و از سوی دیگر، نبود انسجام در تصمیمات کلان اقتصادی، وجود ارز ترجیحی و تخصیص ارز، واردات و توزیع را با اختلال مواجه کرده است. تجربه اخیر بار دیگر نشان داد که برای بازگشت تعادل به بازار برنج، بیش از هر عامل به شفافیت آماری، ثبات سیاستی و بازتعریف نقش دولت نیاز است، نه به راه‌حل‌هایی که در بهترین حالت، فقط آثار ظاهری بحران را به تعویق می‌اندازند.