افزایش تقاضای نیروی کار در عمان: بررسی روندها و فرصت‌ها

در سال‌های اخیر، کشور عمان به‌عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه حوزه خلیج فارس، با اجرای برنامه‌های تحول‌آفرینی همچون چشم‌انداز ۲۰۴۰، گام‌های جدی در مسیر تنوع‌بخشی به اقتصاد و تقویت زیرساخت‌های بازار کار برداشته است. این تغییرات، همراه با اصلاحات در قوانین کار، بهبود فضای کسب‌وکار و افزایش سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، موجب رشد قابل توجه فرصت‌های شغلی و در نتیجه مساعد بودن شرایط مهاجرت کاری به عمان در بخش‌های مختلف شده است.

افزایش پروژه‌های زیرساختی، گسترش صنایع غیرنفتی و تمرکز بر توانمندسازی نیروی انسانی، نیاز به جذب کارجویان متخصص و نیروهای ماهر را بیش از پیش در این کشور تقویت کرده است. در چنین فضایی، بررسی دقیق روندهای اشتغال، سیاست‌های کلان دولت، و فرصت‌های رو به رشد برای نیروهای کار داخلی و خارجی، به موضوعی استراتژیک برای فعالان اقتصادی، کارجویان و مشاوران مهاجرتی تبدیل شده است.

در ادامه این گزارش، به تحلیل جامع عوامل مؤثر بر رشد تقاضای نیروی کار در عمان، بخش‌های اولویت‌دار از نظر جذب منابع انسانی، و فرصت‌هایی که برای نیروهای متخصص فراهم شده است خواهیم پرداخت.

زمینه و تحولات کلان در عمان

در سال‌های اخیر، عمان طی اجرای برنامه‌های بلندمدت مانند Vision 2040 و اصلاحات گسترده دست‌اندرکار بازار کار، شاهد رشد چشمگیر در استخدام نیروی کار داخلی و خارجی بوده است. این تحولات تحت‌تأثیر سه عامل اصلی است:

1. اصلاحات قوانین کار و مهاجرت
   قانون کار جدید (2023) با هدف ارتقای شرایط کاری، انعطاف‌پذیری بیشتر و‌ افزایش مشارکت عمانیان تصویب شد. همچنین مقررات مربوط به مهاجران تسهیل شده تا کارفرمایان بتوانند سریع‌تر به استعدادهای خارجی دسترسی داشته باشند .
2. رشد کمّی اشتغال ملی
   در ۲۰۲۳ بیش از ۸۵۳,۰۰۰ عمانی در بخش‌های عمومی و خصوصی مشغول به کار شدند (رشد ۶.۴٪ نسبت به سال قبل) ( استخراج شده از gulfpress.net). این نشان از پیشرفت اهداف «Omanization» دارد که سهم عمانیان را در بخش دولتی ۹۰٪ و در بخش خصوصی ۱۶٪ افزایش داده است ( به گفته reddit.com).
3. تنوع اقتصادی و تقاضای مهارت‌های تخصصی
   توسعه بخش‌های غیرنفتی مانند گردشگری، لجستیک، فناوری و تولید صنعتی منجر به ایجاد بیش از ۴۵,۰۰۰ فرصت شغلی جدید در ۲۰۲۵ شده است (به گفته qureos.com). این روند، همراه با توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی و ICT، تقاضا برای مهندسان، متخصصین IT و کارشناسان فنی را افزایش داده است .

تجزیه‌وتحلیل بازار بیکاری و نیروی کار در عمان

با نگاهی به داده‌های آماری چند سال گذشته، بازار کار عمان در حال تجربه تحولی مهم است. کاهش نرخ بیکاری در کنار سیاست‌های جذب نیروی متخصص خارجی، نشان‌دهنده تغییر الگوهای عرضه و تقاضا در این کشور است.

این روند به‌ویژه پس از دوران کرونا شتاب بیشتری گرفته و دولت عمان با هدف کاهش وابستگی به نیروی کار خارجی کم‌مهارت، تمرکز خود را بر جذب نیروهای متخصص و دارای مهارت‌های فنی و مدیریتی گذاشته است. اجرای برنامه "عمانیزه کردن اشتغال" نیز به شکل‌گیری یک اکوسیستم جدید کاری منجر شده که در آن کارفرمایان ملزم به جذب استعدادهای بومی در کنار نیروهای خارجی متخصص هستند.

از سوی دیگر، ظهور فناوری‌های نوین، دیجیتالی شدن فرآیندها، و ورود کسب‌وکارهای فناورمحور به بازار، مهارت‌های خاصی را در اولویت قرار داده است. مشاغلی در حوزه IT، مهندسی پروژه، حسابداری، مراقبت‌های بهداشتی، آموزش مهارت‌های فنی، و مدیریت منابع انسانی، جزو تقاضای بالای بازار عمان به شمار می‌روند.

همچنین با رشد سرمایه‌گذاری‌های خارجی، به‌ویژه از سوی کشورهای حوزه خلیج فارس و چین، تقاضا برای نیروهایی که دارای دانش بین‌فرهنگی، تسلط به زبان انگلیسی و توانمندی در محیط‌های بین‌المللی هستند نیز افزایش یافته است.

در مجموع، بازار کار عمان در حال گذار از یک ساختار سنتی به یک ساختار مدرن، تخصص‌محور و رقابتی است که شناخت درست آن، کلید موفقیت برای کارجویان داخلی و مهاجر خواهد بود.

نرخ بیکاری پایین در کشور عمان از جمله مواردیست که این کشور را در زمره کشورهای واجد شرایط به منظور مهاجرت کاری قرار می دهد. در سال ۲۰۲۴ نرخ بیکاری حدود ۳.۲٪ برآورد شده و مشارکت نیروی کار تقریبا ۶۸٪ رسیده است .

وجود جمعیت جوان 18 تا 29 ساله در کشور عمان که حدود ۴۶٪ از جمعیت عمان را تشکیل می دهند، این فشار را برای عمان ایجاد می کند که برای جذب استعدادهای جوان، نیاز به جایگاه‌های شغلی به‌روز و فرصت‌های آموزش مهارتی را افزایش ‌دهد.

تحلیل سیاست‌های عمانیزه شدن بازار کار

سیاست «عمانیزه‌کردن بازار کار» (Omanization) یکی از مهم‌ترین برنامه‌های راهبردی دولت عمان برای ایجاد اشتغال پایدار برای شهروندان عمانی است. این سیاست که از دهه ۹۰ میلادی آغاز شد، در سال‌های اخیر شتاب بیشتری گرفته و بخش مهمی از چشم‌انداز ۲۰۴۰ عمان را تشکیل می‌دهد. تحلیل این سیاست به درک بهتر فضای کاری برای اتباع خارجی نیز کمک می‌کند:

اهداف اصلی سیاست عمانیزه‌کردن:

1. کاهش نرخ بیکاری در میان عمانی‌ها
2. افزایش توانمندی نیروی کار بومی از طریق آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای
3. کاهش وابستگی به نیروی کار خارجی در مشاغل ساده و قابل آموزش
4. تثبیت فرهنگی و اجتماعی در محیط‌های کاری

اجرای سیاست به تفکیک بخش‌ها:

دولت عمان سهمیه‌های خاصی برای حضور نیروی کار بومی در صنایع مختلف تعیین کرده است. مثلاً:

• در حوزه بانکداری و بیمه، ۸۰ تا ۹۰ درصد پست‌ها به عمانی‌ها اختصاص دارد.
• در خرده‌فروشی و مشاغل ساده، به‌مرور مهاجران جای خود را به نیروهای بومی می‌دهند.
• اما در بخش‌های تخصصی مانند پزشکی، مهندسی، فناوری، و آموزش زبان، نیاز به نیروی کار خارجی همچنان بالاست و فرصت برای مهاجرت کاری وجود دارد.

تأثیر سیاست بر اتباع خارجی:

• مهاجرانی که مهارت تخصصی، مدرک بین‌المللی و تجربه کاری حرفه‌ای دارند، همچنان مورد نیاز کارفرمایان عمانی هستند.
• نیروی کار غیرماهر و کارگرانی که در مشاغل عمومی مشغول بوده‌اند، با محدودیت‌های بیشتر و صدور کمتر ویزا مواجه می‌شوند.
• شرکت‌ها برای جذب اتباع خارجی باید دلایل فنی و مهارتی قانع‌کننده ارائه دهند و اولویت با عمانی‌هاست.

سیاست عمانیزه‌کردن اگرچه چالشی برای نیروهای خارجی غیرمتخصص ایجاد کرده، اما هم‌زمان باعث افزایش فرصت برای نیروهای متخصص بین‌المللی شده است. کارجویانی که توان ارائه رزومه حرفه‌ای، مهارت زبان انگلیسی و مدارک معتبر دارند، می‌توانند در این فضای جدید، جایگاه خود را تثبیت کنند.

جدول مشاغل پرتقاضا در سال ۲۰۲۵ در عمان

در ادامه، یک جدول به‌روز از مشاغل پرتقاضا در عمان در سال ۲۰۲۵ ارائه شده که بر اساس روند بازار کار، طرح‌های توسعه‌ای دولت، و نیاز کارفرمایان تهیه شده است:

این جدول می‌تواند به کارجویان و مشاوران مهاجرتی در شناسایی فرصت‌های هدفمند کمک کند.

روندها و موقعیت‌های کلیدی در عمان

در پی اجرای طرح‌های توسعه‌ای در بخش‌هایی نظیر انرژی‌های تجدیدپذیر، گردشگری، سلامت و فناوری، عمان با فرصت‌های شغلی تازه و متنوعی روبه‌رو شده است. بررسی روندهای پررشد و شناسایی مشاغل مورد نیاز در این مسیر، به کارجویان کمک می‌کند تا با آمادگی بیشتر وارد بازار شوند و آینده شغلی پایدارتری رقم بزنند.

1. افزایش فرصت‌های کاری هدفمند

• در بخش خصوصی، برندسازی عمانی و استخدام مهارت‌محور در بانکداری، بیمه، انرژی و ICT شدت گرفته است pwc.com+2qureos.com+2weforum.org+2.
• در صنعت گردشگری و مهمان‌نوازی نیز با کاهش وابستگی به نفت، تقاضای نیروی عمانی متخصص افزایش داشته است.
• سرمایه‌گذاری در آموزش و مهارت

• ایجاد مرکز ملی اشتغال و صندوق آموزش و کار منجر به ایجاد حدود ۹,۱۱۰ فرصت کارآموزی از ۲۰۱۷ تاکنون شده است .
• برای تطبیق نیروی کار با فناوری جدید، شرکت‌ها از پلتفرم‌های e‑learning استفاده می‌کنند .
• نقش کارفرمایان و CEOs

• در نظرسنجی PwC از مدیران اجرایی عمان در ۲۰۲۵، بیش از ۶۹٪ قصد افزایش تعداد کارکنان در ۱۲ ماه آینده را داشتند، هرچند ۴۱٪ از کمبود مهارت‌های کلیدی در نیروهای بومی نگران بودند .

نتیجه‌گیری و توصیه برای کارجویان به منظور مهاجرت کاری به عمان

در پایان، با مرور فرصت‌های مطرح شده و تحلیل فضای فعلی بازار کار عمان، می‌توان راهبردهایی مؤثر برای ورود موفق به این بازار ارائه کرد. آشنایی با نیازهای کارفرمایان، مدارک مورد تأیید و مسیرهای مهاجرت کاری، نقش کلیدی در تصمیم‌گیری آگاهانه کارجویان ایفا خواهد کرد.

جمع‌بندی

بازار کار عمان اکنون در حال تجربه تحولی مهم است: با اجرای Vision 2040 و اصلاحات قانون کار، تقاضای نیروی ملی و نیروی حرفه‌ای افزایش یافته است. در این بین، نقش دولت، بخش خصوصی و نیاز به مهارت‌های تخصصی برجسته شده است. برای افراد جویای کار، این زمان طلایی برای تاکید بر مهارت، بهره‌مندی از برنامه‌های آموزش و استفاده از فرصت‌های شغلی در بخش‌های جدید است.

منبع:

https://visaatlantis.com/oman-residency-through-company-registration/