تحلیل شرایط فعلی بازار سرمایه ایران: ظرفیتهای نهفته و چالشهای پیش رو
رئیس سازمان بورس بهتازگی به لزوم دستیابی بازار سرمایه ایران به حجم بازار 300 تا 400 میلیارد دلار اشاره کرده است. تحقق این هدف که پیشتر هم مورد تاکید حجتالله صیدی قرار داشت، در شرایط کنونی، با توجه به نوسانات اقتصادی، تغییرات نرخ ارز و تورم بالا، سوالات و ابهاماتی را ایجاد میکند. آیا با وجود چالشهای موجود، بازار سرمایه ایران قادر است به چنین رشدی دست یابد؟
بسیاری از سهام هنوز در سطوح قیمتی پایینتری نسبت به سالهای گذشته قرار دارند، که خود نشاندهنده ظرفیت بالقوه برای رشد بیشتر است. با این حال، دستیابی به این هدف تنها از طریق افزایش قیمتها امکانپذیر نخواهد بود. بهبود شرایط اقتصادی، ورود شرکتهای جدید به بازار و اصلاح قوانین و مقررات میتواند از جمله عوامل اصلی تحقق این رشد باشد. در این میان، پرسش اساسی این است که آیا بازار سرمایه ایران با توجه به چالشهای موجود و اصلاحات مورد نیاز، قادر به دستیابی به رشدی چشمگیر و رسیدن به هدف 300 تا 400 میلیارد دلار خواهد بود؟
بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها و بهویژه در مقایسه با قیمت دلار، پایینترین ارزش را دارد
هومن عمیدی، کارشناس ارشد بازار سرمایه به صحبتهای رئیس سازمان بورس، در خصوص افزایش ارزش بازار سرمایه به 300 تا 400 میلیارد دلار اشاره و بیان کرد: «در صحبتهای رئیس سازمان بورس، بحث ارزندگی بازار سرمایه مطرح شد که این موضوع برای کسی پوشیده نیست. آقای صیدی به وضوح بیان کردند که بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها و به خصوص در مقایسه با قیمت دلار، پایینترین ارزش را دارد.»
دستیابی به بورس 400 میلیارد دلاری، ممکن است صرفا از رشد قیمتها حاصل نشود و از بزرگ شدن بازار از طریق پذیرش شرکتهای جدید نیز اتفاق بیفتد
عمیدی افزود: «به نظر میرسد رئیس سازمان بورس از دو منظر به این موضوع نگاه کرده است؛ نخست اینکه قیمتها باید به شدت افزایش یابد، زیرا سطح کنونی قیمتها بسیار پایین است و پتانسیل رشد زیادی در بازار وجود دارد. دوم اینکه باید شرکتهای جدید و بیشتری وارد بازار سرمایه شوند. بنابراین، ممکن است این 400 میلیارد دلار ارزش بازار، صرفا از رشد قیمتها حاصل نشود و از بزرگ شدن بازار از طریق پذیرش شرکتهای جدید نیز اتفاق بیفتد.»
رئیس سازمان بورس برای رسیدن به ارزش 400 میلیارد دلاری در بورس، بر ارزندگی بازار و رشد قیمتها تاکید دارد
این کارشناس ارشد بازار سرمایه ادامه داد: «البته اگر نگاهی به شرکتهایی که شرایط ورود به بازار سرمایه را دارند بیندازیم، به نظر نمیرسد که تعداد زیادی شرکت واجد شرایط باشند که به طور قابل توجهی به حجم بازار اضافه کنند. پس نتیجهگیری کلی از صحبتهای صیدی این است که ایشان به ارزندگی بازار و رشد قیمتها اشاره دارند.»
بازار سرمایه در مقایسه با سال ۱۳۹۹ و با توجه به تغییرات قیمت دلار، پتانسیل رشد زیادی دارد
عمیدی همچنین اظهار داشت: «اگر نگاهی به وضعیت بازار در سال 1399 داشته باشیم، متوجه میشویم که هنوز قیمتها در بسیاری از سهمها به سطح آن سال نرسیدهاند. در آن زمان، قیمت دلار حدود 27 تا 30 هزار تومان بود، در حالی که امروز به حدود 120 هزار تومان رسیده است. اگر همین نسبت را در نظر بگیریم، ارزش دلاری بازار سرمایه که امروز حدود 80 تا 100 میلیارد دلار برآورد میشود، باید به 300 تا 400 میلیارد دلار برسد. این میتواند توجیهی برای گزاره مطرح شده باشد.»
شاید در شرایط فعلی، ورود نقدینگی به بازار سرمایه سریع اتفاق بیفتد، اما خروج آن هم به همان سرعت ممکن است رخ دهد
این کارشناس ارشد بازار سرمایه اضافه کرد: «شاید در شرایط فعلی، ورود نقدینگی به بازار سرمایه سریع اتفاق بیفتد، اما خروج آن هم به همان سرعت ممکن است رخ دهد. همانطور که در سال 1397، بازار سرمایه با کمبود نقدینگی مواجه بود، اما به طور ناگهانی جریان هوشمند پول وارد بازار شد و شاهد رشد چشمگیر بازار در مدت کوتاهی بودیم. پول هوشمند میداند که باید کجا باشد.»
اگر قیمت طلا و دلار در سطوح کنونی تثبیت یا کنترل شود، احتمال خروج پول از این بازارها وجود دارد
عمیدی افزود: «اگر قیمت طلا و دلار در سطوح کنونی تثبیت یا کنترل شود، احتمال خروج پول از این بازارها وجود دارد. در شرایطی که سایر بازارها ظرفیت رشد زیادی ندارند و به سمت مصرفی شدن پیش رفتهاند، اگر سرمایهگذار به دنبال بازدهی بالا باشد، پول هوشمند به سمت بازار سرمایه حرکت خواهد کرد.»
سرمایهگذاران جذب بازاری میشوند که از دیگر بازارها جا مانده باشد و بورس اکنون در همین شرایط است
عمیدی همچنین خاطرنشان کرد: «ارزش بازار سرمایه در مقایسه با سال 1399 تقریبا برابر است، اما اگر محاسبات را بر اساس دلار انجام دهیم، حتی پایینتر است. زیرا دلار از 25 تا 30 هزار تومان به 120 هزار تومان افزایش یافته، اما بسیاری از سهام هنوز به قیمتهای سال 1399 نرسیدهاند و شاخص کل تازه به سطح آن زمان برگشته است. این نشاندهنده پتانسیل موجود در بازار است.»
او در ادامه گفت: «ورود و خروج پول میتواند بسیار سریع اتفاق بیفتد. سرمایهگذاران معمولا جذب بازاری میشوند که یا جذابیت داشته باشد، یا نسبت به سایر بازارها جا مانده باشد. این ویژگی اکنون در بازار سرمایه کاملا مشهود است.»
محدود کردن دامنه نوسان و تعریف حجم مبنای غیرمعمول موجب دستکاری قیمتی در بازار میشود
عمیدی همچنین اقداماتی را نیز برای جذب نقدینگی سرگردان پیشنهاد داد؛ او گفت: «باید از دخالت زیاد در قوانین و مقررات بازار سرمایه خودداری کرد. محدود کردن دامنه نوسان و تعریف حجم مبنای غیرمعمول یکی از بزرگترین مشکلات کنونی است که موجب دستکاری قیمتی در بازار میشود و باید برچیده شود.»
شرکتها باید شفافیت بیشتری داشته باشند
این کارشناس ارشد بازار سرمایه افزود: «شرکتها باید به شفافیت بیشتر تشویق شوند و کارمزد معاملات برای سرمایهگذاران کاهش یابد. در حال حاضر، کارگزاران در سایر کشورها با نرخهای رقابتی از مشتریان کارمزد میگیرند، اما در ایران شاهد رشد کارمزدها هستیم که باید رقابتیتر شوند.» عمیدی ادامه داد: «همچنین باید نظارت دقیقتری بر صورتهای مالی شرکتها انجام شود و شرکتها ملزم به افشای شفافتر اطلاعات شوند.»
باید با دولت رایزنی صورت گیرد تا حقوق سهامداران به ویژه سهامداران شرکتهای صادراتی حفظ و از تخصیص ناعادلانه ارز جلوگیری شود
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: «باید با دولت رایزنی صورت گیرد تا حقوق سهامداران به ویژه سهامداران شرکتهای صادراتی حفظ و از تخصیص ناعادلانه ارز جلوگیری شود.» عمیدی اظهار کرد: «وزارت نفت باید برای تعیین قیمت منصفانه نرخ سوخت و خوراک با توجه به اینکه فرمولهای کنونی دیگر کارایی ندارد، اقدامات لازم را انجام دهد.»