اثر کاهش نرخ بهره بر بازار سرمایه
نرخ بهره یا سپرده بانکی یکی از مهم‌ترین متغیرهای اقتصادی در سیاست‌گذاری‌های کلان است. محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، اعلام کرده است این نهاد قصد دارد تا پایان سال جاری نرخ گواهی سپرده بانکی را از 30 درصد به محدوده 25 درصد کاهش دهد.
نرخ بهره از آن رو برای بازار سرمایه مهم است که هرگاه افزایش یافته، سبب کاهش میزان جذابیت سهام برای سرمایه‌گذاری شده و مسیر بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار داده است. آیا کاهش نرخ بهره می‌تواند در بهبود وضعیت بازار سهام موثر باشد؟
تغییرات مداوم نرخ بهره موجب پیش‌بینی‌ناپذیری اقتصاد می‌شود
مهدی سوری، کارشناس ارشد بازار سرمایه، درباره آثار کاهش نرخ گواهی سپرده بانکی گفت: «به طور مشخص نرخ بهره یا به معنای عام آن، میزان سودی که افراد می‌توانند بدون ریسک به دست بیاورند، یک تیغ دولبه است و تغییرات مداوم آن در نهایت موجب پیش‌بینی‌ناپذیری بخش‌های مختلف اقتصادی می‌شود.»
او توضیح داد: «یکی از سیاست‌ها و ابزارهای کاربردی نرخ بهره در دنیا این است که با استفاده از آن، تورم کنترل شود. اما تا زمانی که کشور دچار تورم شدید باشد، استفاده از این ابزار آن هم به‌تنهایی، بیشتر از آنکه فرصت ایجاد کند، تهدید و خطر به همراه دارد.»
انتشار اوراق دولتی در تنظیم نرخ بهره موثر است
سوری تصریح کرد: «یکی از اتفاقاتی که در تنظیم نرخ بهره در کشور اتفاق می‌افتد، انتشار اوراق دولتی است. سیاست‌گذار برای تامین مالی اوراقی را منتشر می‌کند تا از این طریق منابع را جذب کند.»
او ادامه داد: «بر اساس لایحه بودجه 1404، دولت قصد دارد 60 درصد از منابع مورد نیاز خود را از طریق استقراض جذب کند.»
افزایش نرخ تامین مالی، توجیه‌پذیری تولید را کاهش می‌دهد
این کارشناس ارشد بازار سرمایه گفت: «نرخ بازدهی حقوق صاحبان سهام در ایران به طور واقعی پنج درصد است. بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی امکان کسب بازدهی بالاتر از 15 درصد را ندارند.»
او افزود: «از طرف دیگر، افزایش نرخ تامین مالی، توجیه‌پذیری تولید را کاهش می‌دهد؛ خلاف شعارها و اسامی سال‌ها، تولید در کشور جذابیتی نخواهد داشت.»
رابطه بازار سرمایه و نرخ بهره متضاد است
سوری گفت: «در بازار سرمایه پارامتری به نام بازده مورد انتظار وجود دارد. زمانی که نرخ بهره یا میزان ریسک‌های سیاسی بالا برود، سبب افزایش این بازده می‌شود.»
این کارشناس ارشد بازار سرمایه توضیح داد: «سرمایه‌گذاران حاضر به سرمایه‌گذاری در قیمت‌های پایین‌تری برای خرید سهام هستند، زیرا نرخ بهره بالا با بورس رابطه معکوس دارد.»
او اظهار کرد: «زمانی که نرخ بهره کاهش پیدا می‌کند، جذابیت سهام شدت می‌گیرد؛ اما مساله اینجاست، پارامتری که در سهام موثر است میزان نرخ بهره واقعی است!»
کاهش سود گواهی سپرده بانکی به‌تنهایی کارساز نیست
این کارشناس ارشد بازار سرمایه گفت: «در حال حاضر نرخ سود اخزا بالاتر از 30 درصد و نرخ سود کرادفاندینگ بالاتر از 40 درصد است. کاهش میزان سود گواهی سپرده از 30 درصد به 25 درصد به‌تنهایی کارساز نیست و تنها تاثیر مقطعی دارد.»
سوری اضافه کرد: «سال گذشته که نرخ بهره در کشور پایین بود، بانک مرکزی به صورت غیرکارشناسی اقدام به افزایش نرخ گواهی سپرده تا 30 درصد کرد که محرکی شد تا نرخ بهره در بخش‌های مختلف اقتصاد بیشتر شود.»
نرخ بهره 25 درصدی هم برای تولید بالاست
این کارشناس ارشد بازار سرمایه توضیح داد: «با وجود بازدهی پایین تولید در شرایط فعلی، نرخ بهره 25 درصدی نیز برای این بخش بالا محسوب می‌شود. کاهش نرخ سپرده و گواهی به طور خالص برای بازار سرمایه نجات‌بخش نیست و تنها برای مدتی کوتاه تاثیری مثبت بر بازار دارد.»
سوری ادامه داد: «سه نرخ در اقتصاد باید با یکدیگر بررسی و مقایسه شوند؛ در ابتدا نرخ تورم باید کنترل و پایین‌تر از نرخ بهره قرار گیرد، همچنین نرخ بازدهی تولید از نرخ بهره بالاتر باشد.»
نرخ بهره در ایران سلیقه‌ای جابه‌جا می‌شود!
این کارشناس ارشد بازار سرمایه گفت: «مساله اصلی در کشور نرخ بازدهی تولید است که از نرخ بهره و تورم کمتر است. دولت و بانک مرکزی باید به اینها نگاه جامع داشته باشند.»
او ادامه داد: « این نرخ‌ها در کشورهای پیشرفته از جمله آمریکا همگی بررسی و طبق پارامتر‌های اقتصادی کنترل می‌شوند. اما در ایران، آمارهای اقتصادی دارای اشتباهات زیادی است و به صورت منظم منتشر نمی‌شود. متاسفانه در ایران تغییرات نرخ بهره سلیقه‌ای انجام می‌شود.»
ابزارهایی مانند سهام عدالت در هیچ کشوری موفق نبوده‌اند
گفتنی است رئیس کل بانک مرکزی به‌تازگی گفته است: «در تلاشیم با همکاری بورس کالا برای بازارهای ثانویه طلا نیز یک ساماندهی خوب صورت بدهیم.» اما ایجاد بازارهای ثانویه از طریق بورس کالا چه کارکردی خواهد داشت؟
سوری درباره ایجاد بازارهای ثانویه در بورس کالا گفت: «افزایش تعداد ابزارها سبب تقویت بازار می‌شود. اما این ابزارها باید مانند ابزارهای دنیا استاندارد و آزموده باشند.»
این کارشناس ارشد بازار سرمایه افزود: «در کشور بسیاری از ابزارهای استاندارد محدود شده، اما ابزارهایی از جمله سهام عدالت ایجاد و اجرا شده که در هیچ کشوری سابقه موفقی ندارد.»
او ادامه داد: «شبیه‌سازی درستی برای ورود ابزارهای نوین وجود ندارد، چراکه در سازمان بورس بخشی به عنوان مطالعات اقتصادی تاسیس نشده که مزایا و معایب ابزارها را بررسی کند.»
سوری در پایان گفت: «در دنیا سالیان سال برای ورود ابزارهای جدید به بازارهای مالی، مطالعه و تست انجام می‌دهند. بدعت‌گذاری و ساخت ابزار نوین بدون در نظر گرفتن امتحان و بررسی، برای بورس همیشه چالش‌برانگیز بوده است.»
