دلیل افت ارزش معاملات در بورس چیست؟
در روزهای گذشته در پی انتشار اخبار متعدد از تشدید تنش‌های برونمرزی، ارزش معاملات خرد در بازار سهام بسیار کاهش‌یافته و به سطوح پایینی رسیده‌است. یکی از دغدغه‌‌‌‌‌های مهم سهامداران و سرمایه‌گذاران نقدشوندگی بازار سرمایه است که در وضعیت کنونی تحت‌الشعاع قرارگرفته و متولیان بازار سرمایه و سایر ارکان اقتصادی کشور باید در این زمینه اقدامات فوری را در دستور کار خود قرار دهند.
پول هوشمند چه بازاری را انتخاب می‌کند؟
اسفندیار شاه‌‌‌‌‌منصوری، کارشناس بازار سرمایه در مورد ادعای محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس سازمان توسعه و تجارت در مورد تکنرخیشدن نرخ ارز و حذف نرخ نیما و تاثیر آن در بازار سرمایه گفت: دو دسته از شرکت‌ها در بازار سرمایه از نرخ نیما تاثیر می‌پذیرند و هزینه‌ها و درآمدهای آنها با حذف نرخ نیما تغییر می‌کند. ابتدا شرکت‌هایی که برای تامین مواد اولیه و واردات از نرخ نیما استفاده می‌کنند و دوم بنگاه‌هایی هستند که باید ارز حاصل از صادرات را در سامانه نیما به بانک‌مرکزی عرضه کنند. به‌عنوان مثال شرکت‌ها و صنایع دارویی که از فاصله میان نرخ دلار نیمایی و بازار آزاد جهت تامین مواد اولیه خود استفاده می‌کنند، در صورت تکنرخیشدن ارز و حذف دلار نیمایی، بهای تمام‌شده آنها افزایش مییابد، همچنین به‌طور شفاف شرکت‌ها و صنایع صادرات‌محور کشور مانند معدنی‌‌‌‌‌ها و پتروشیمی که وظیفه دارند درآمد ارزی حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه کنند، از تکنرخیشدن قیمت ارز و حذف دلار نیمایی تاثیر مثبتی خواهند گرفت و منتفع می‌شوند و سودآوری آنها افزایش خواهد یافت.
در مجموع شرکت‌های صادرات‌محور مانند معدنی‌‌‌‌‌ها و پتروشیمی‌ها، از محل تکنرخیشدن قیمت ارز بیشترین نفع را خواهند برد و شرکت‌هایی که از نرخ نیما برای واردات مواد اولیه استفاده می‌کنند، بهای تمام‌شده آنها افزایش مییابد و اغلب آنها، صادرات‌محور نیستند، مانند صنایع غذایی کشور.
شاه‌‌‌‌‌منصوری درخصوص کاهش نقدشوندگی بورس به دلیل کاهش دامنه‌نوسان و راهکارهای ایجابی مانند کاهش هزینه معاملات برای افزایش نقدشوندگی در بورس گفت: مساله‌ای که بازار سرمایه امروز با آن مواجه است، مسائل فنی و تکنیکال سیستم‌های معاملاتی نیستند که باعث کاهش نقدشوندگی بورس شده‌اند. مساله اصلی بورس، ریسک‌های سیاسی و تنش‌های نظامی است و بالطبع آن، آنچه که در منطقه رخ می‌دهد باعث شده که ورود نقدینگی به بازار سرمایه را شاهد نباشیم و این عوامل برونمرزی آینده سرمایه‌گذاری را تحت‌تاثیر قرارداده‌اند.
وی افزود: پول هوشمند در وهله اول به سمت یک سرمایه‌گذاری امن حرکت می‌کند و در گام بعد، حداکثر سودآوری را انتخاب می‌کند، با توجه به اینکه فرض اول در بازار سهام وجود ندارد، سرمایه از بازار سهام خارج‌شده و به سمت صندوق‌های درآمد ثابت یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سپرده‌های کالایی مانند طلا حرکت می‌کند.
کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: بازار سرمایه در سایه ابهام و ریسک تنش‌های منطقه‌ای به‌سر می‌برد که باعث‌شده امنیت سرمایه‌گذاری در بازار زیر سوال برود و و بازار سرمایه را تحت‌الشعاع قرار دهد. افزایش نقدشوندگی بازار سرمایه از طریق استفاده از ابزارهایی مانند کاهش هزینه‌های معاملاتی، نمی‌تواند برای سرمایه‌گذاران چندان چشمگیر و قابل‌توجه باشد و به‌عنوان یک انگیزه قوی عمل کند و سرمایه‌گذار حفظ امنیت سرمایه خود، حتی به‌صورت نقد در سپرده بانکی را ترجیح می‌دهد. وی در انتها تاکید کرد: با توجه به افزایش ریسک‌های سیستماتیک، انتظاری نسبت به نتیجه‌دادن استفاده از ابزارهای مذکور جهت افزایش نقدشوندگی بازار وجود ندارد و باید منتظر شرایط باثبات‌‌‌‌‌تری بود که فضای سرمایه‌گذاری از حالت ریسک و ابهام خارج شده‌است.
کدام صنایع از حذف نیما منتفع می‌شوند؟
علی خوش‌‌‌‌‌طینت، کارشناس بازار سرمایه در مورد محدودیت دامنه و نقدشوندگی بازار سرمایه گفت: امروزه، سیاستگذار ترجیح داده‌است که به‌جای اصلاح قیمتی و ریزش شاخص‌کل، دامنه‌نوسان را محدود کند که هزینه آن، کاهش چشمگیر نقدشوندگی بازار سرمایه است. کاهش کارمزدها به جهت افزایش نقدشوندگی بازار سرمایه نمی‌تواند برای سرمایه‌گذار به‌عنوان یک انگیزه قوی جهت ورود به بازار سرمایه عمل کند، همچنین کاهش کارمزد معاملات، وضعیت نهادهای مالی و کیفیت خدمات‌‌‌‌‌رسانی آنها را به مخاطره خواهد انداخت، بنابراین با توجه به اینکه وزن و اهمیت کارمزدها برای سرمایه‌گذاران چندان زیاد نیست، کاهش کارمزدها می‌تواند فضا را برای سفته‌‌‌‌‌بازان و کسانی که نگاه کوتاه‌مدت به بازار دارند و به‌دنبال تغییرات قیمت مقطعی هستند، تسهیل کند.
در بازار سرمایه عمده افرادی که حضور دارند، یک نگاه بنیادی و بلندمدت به بورس دارند و کاهش کارمزدها برای آنها در اولویت نیست. تنها عاملی که در افزایش نقدشوندگی بازار موثر است، کاهش حجم اخبار منفی و کاهش ریسک‌های سیستماتیک برونمرزی است که می‌تواند از فشار فروش کاسته و انگیزه ورود را افزایش دهد. خوش‌‌‌‌‌طینت در مورد ادعای رئیس سازمان توسعه و تجارت مبنی‌بر مخالفت با نظام چندنرخی گفت: رفع تعهد ارزی یکی از موضوعات مهم شرکت‌های صادراتی است.
اگر ادعاهای رئیس سازمان توسعه و تجارت مبنی‌بر مخالفت با نظام چندنرخی ارز را در کنار صحبت‌های وزیر امور اقتصادی و دارایی در ماه گذشته قرار دهیم، نشانه‌های مثبتی برای بازار سرمایه صرف‌نظر از نوع صنعت دیده می‌شود. وی افزود: در صورت صحت ادعای رئیس بانک‌مرکزی در مورد اینکه تنها شرکت‌های پتروشیمی هستند که ارز حاصل از صادرات را در سامانه نیما عرضه می‌کنند و مابقی به‌صورت توافقی این کار را انجام می‌دهند، به‌نظر می‌رسد طبق ادعای رئیس‌کل بانک‌مرکزی، تنها صنعتی که تاثیر قابل‌توجهی از حذف این نرخ خواهد گرفت، صنعت پتروشیمی خواهد بود. با توجه به وزن و اهمیت این صنعت در بازار، انتظار داریم که پس از تکنرخیشدن ارز، پتروشیمی‌ها برای مدتی جهت‌دهنده بازار باشند.
کارشناس بازار سرمایه در مورد ادعای رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار در مورد حمایت از حقوق سهامداران در سند لایحه بودجه1404 گفت: در وضعیتی به‌سر می‌بریم که ارزش بازار سرمایه حدود 130میلیارد دلار است که رقم بسیار پایینی در مقایسه با تولید ناخالص داخلی و ارزش بازار سرمایه در سال‌های گذشته محسوب می‌شود. از طرف دیگر، صندوق تثبیت و توسعه منابع کافی برای حمایت از بورس را ندارند. به‌نظر می‌رسد خروج از شرایط فعلی تا حدودی خارج از اختیارات رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار است و باید دلیل کاهش ارزش بازار سرمایه را در وضعیت کلان اقتصادی جست‌وجو کرد. مهم‌ترین عاملی که به امنیت سرمایه‌گذاری کمک می‌کند، وجود ثبات در بازار سرمایه است که با توجه به محدود‌شدن دامنه‌نوسان، نقدشوندگی در این بازار کاهش یافته‌است.
این ثبات و آرامش در بازار به کمک حذف موانعی به‌وجود خواهد آمد که در ادوار گذشته پیش‌‌‌‌‌روی نهادهای مالی و اقتصاد کشور قرارگرفتند. همچنین حذف قیمت‌گذاری دستوری به‌عنوان سرعت‌گیر رشد شرکت‌های بورسی و حرکت به سمت اقتصاد آزاد، یکی از ضروری‌‌‌‌‌ترین اقدامات برای وضعیت کلان اقتصاد است. فراتر از این موارد، خروج از ریسک‌های سیستماتیک و تنش‌های سیاسی در اولویت اقتصاد کشور قرار دارد که از عهده سازمان بورس و اوراق‌بهادار خارج است.