بررسی ارزش واقعی و دلاری حداقل دستمزد کارگران از سال۱۳۶۱
دستمزد پایه وزارت کار در سال‌های اخیر هر ساله به مقداری مشخص افزایش پیدا می کند. این در حالی است که بررسی‌های آماری نشان می‌دهد ارزش واقعی آن به ویژه در سال‌های اخیر روندی کاهشی را دنبال کرده است.
به منظور بررسی تغییرات واقعی حداقل دستمزد که می‌توان گفت درآمد آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه است، می‌توان ارزش حقیقی آن را با خارج کردن تغییرات تورم از آن محاسبه کرد. از سوی دیگر می‌توان تغییرات ارزش دلاری حداقل دستمزد را مورد ارزیابی قرار داد.
در سال 1402 حقوق پایه وزارت کار به حدود 5 میلیون و 308 هزار تومان رسید. اما ارزش حقیقی آن در کمترین سطح 9 سال اخیر و ارزش دلاری آن نیز روندی کاهشی را دنبال کرده است.
ارزش حقیقی حداقل دستمزد در پایین‌ترین سطح 9 ساله
مبلغ اسمی که دولت هر ساله به عنوان نرخ دستمزد پایه کارگران یعنی کمترین سطح پرداختی کارفرمایان مشخص می‌کند، افزایش می‌یابد. هدف دولت از این افزایش، حفظ رفاه و استانداردهای زندگی این قشر در مقابل تورم است.
اما بررسی‌های آماری نشان می‌دهد با وجود رشد ارزش اسمی دستمزدها، ارزش واقعی آن‌ها در سال‌های اخیر روندی نزولی داشته است. برای محاسبه ارزش واقعی می‌توان قیمت‌ها را با در نظر گرفتن شاخص قیمت در یک سال پایه سنجید که در این گزارش سال 1361 به عنوان سال پایه در نظر گرفته شده و قیمت‌ها بر حسب قیمت‌های این سال به دست آمده است. با این روش تغییرات تورمی از قیمت‌ها خارج می‌شود و بهای واقعی به دست می‌آید.
در سال 1361 نرخ حقوق پایه تقریبا برابر با حدود هزار و 905 تومان بود که این رقم در سال 1402 به حدود 2 هزار و 13 تومان رسیده است. ارزش واقعی دستمزدها تا سال 1387 در کل روندی صعودی داشته و پس از آن رو به کاهش رفته است. این روند نزولی به ویژه از سال 1394 شدت گرفته به طوری که نرخ دستمزد حقیقی در سال 1402 پایین‌ترین نرخ 9 سال گذشته به حساب می‌آید.
از سوی دیگر ارزش دستمزد بر حسب دلار نیز نشان می‌دهد که ارزش دلاری حداقل دستمزد از سال 1389 کم شده است.
افت شدید ارزش دلاری حداقل دستمزد از ابتدای دهه 1390
روش دیگر برای بررسی تغییرات واقعی حداقل دستمزد این است که آن را بر حسب نرخ دلار در هر سال بررسی کرد. یعنی محاسبه کرد که در هر سال دولت چند دلار را به عنوان دستمزد پایه تعیین کرده است.
مطابق محاسبات آماری، با در نظر گرفتن میانگین نرخ دلار در هر سال، ارزش دلاری حقوق پایه کارگران از سال 1361 تا سال 1389 افزایشی بوده و از 54 دلار در سال 1361 به 286 دلار در سال 1389 رسیده است. اما پس از آن به شدت کاهش یافته و در سال 1402به 87 دلار رسیده که پس از سال 1399 پایین‌ترین سطح حداقل دستمزد دلاری در 22 سال گذشته بوده است.
بنابراین می‌توان گفت با وجود رشد ارزش اسمی دستمزدهای تعیین‌شده توسط دولت، ارزش حقیقی آن‌ها به ویژه در سال‌های اخیر چه بر حسب دلار و چه با خارج کردن تغییرات تورمی، کاهش یافته که این موضوع می‌تواند به معنای کاهش قدرت خرید کارگران باشد.