ماتریس تعاملات استراتژیک در بازار مسکن ایران به خوبی نشان میدهد که چگونه ترکیب استراتژیهای مختلف بازیگران میتواند به نتایج متفاوتی منجر شود. در تعامل بین دولت و تولیدکنندگان، ترکیب «حمایت دولت و سرمایهگذاری تولیدکنندگان» به رشد پایدار بازار منجر میشود، اما در عمل شاهد ترکیب «عدمحمایت دولت و عدمسرمایهگذاری تولیدکنندگان» هستیم که نتیجهاش رکود ادامهدار است. این دقیقا مصداق تعادل نش ناکارآمد است که در آن همه بازیگران با وجود نارضایتی از وضع موجود، انگیزهای برای تغییر رفتار خود ندارند.
بازار مسکن ایران، در حالی وارد سال ۱۴۰۴ شده است که نشانههای یک رکود عمیق همراه با رشد قیمتی ظاهری در آن مشهود است. در یک دهه گذشته، بخش مسکن از کالای مصرفی خانوارها به ابزاری برای حفظ ارزش دارایی در برابر تورم تبدیل شده؛ تغییری بنیادین که هم ساختار تقاضا را دگرگون کرده و هم دسترسی به خانهدار شدن را برای طبقه متوسط به رؤیایی دور از دسترس بدل ساخته است.
نایب رئیس اتحادیه املاک با اشاره به قانون پیش فروش مسکن در دهه ۹۰ تاکید کرد: قانون پیش فروش مسکن در ابتدای دهه ۹۰ تصویب شد، که اگر این قانون اجرایی میشد عملاً گردش مالی که به واسطه این قانون اتفاق میافتاد، موجب تولید مسکن میشد اما در حال حاضر با توجه به اینکه امکان ثبت قرارداد پیشنویس توسط مشاوران املاک نیست، قراردادهای پنهانی بین عموم مردم افزایش یافته، که قطعاً نه به نفع مردم خواهد بود و نه نفع حاکمیت.
یکی از مهمترین دغدغههای اقتصادی خانوارها در آغاز سال ۱۴۰۴، چشمانداز بازار مسکن است. این بازار که بهطور سنتی پیشران تورم و سرمایهگذاری در ایران محسوب میشود، در ماههای اخیر با نشانههایی از رکود و کاهش معاملات روبهرو بوده است. اما سؤال اصلی این است که آیا قیمت مسکن در سال جاری روندی صعودی خواهد داشت یا خیر؟
هرچند که اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۴ با چالشهای متعددی مواجه است، اما فرصتهایی نیز پیش رو دارد. بر اساس برآوردها، رشد اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۴ به حدود ۲ تا ۳.۵ درصد محدود خواهد شد. این میزان بسیار کمتر از هدفگذاری برنامه هفتم توسعه برای رشد ۸ درصدی است و محقق شدن آن دشوار به نظر میرسد.
در حالی که قیمت هر مترمربع مسکن در تهران به آستانه ۹۰ میلیون تومان نزدیک شده، افزایش نرخ ارز و هزینههای ساخت، همراه با نبود برنامههای حمایتی دولت، بازار مسکن را در مسیر بحران قرار داده است. ادامه این روند میتواند موجب خروج گسترده متقاضیان از بازار شود و سال ۱۴۰۴ را به سالی پرچالش برای این بخش مهم اقتصادی تبدیل کند.
قیمت اجاره خانه طی سالهای گذشته بسیار افزایش یافته و معیشت بسیاری از مستاجران را با مشکل مواجه کرده است. نرخ بالای ودیعه نیز در کنار اجاره ماهانه سنگین، فشار بسیاری را بر مستاجران تحمیل کرده است. بررسیها نشان میدهد، با توجه به آغاز سال جدید، رقم اجاره خانه تغییر کرده است. با این حال، قیمت اجاره خانه ۷۰ متری در مناطق مختلف تهران چقدر است؟