قیمت دلار روز شنبه با عبور از مرز حساس ۱۱۲ هزار تومانی، قله تازهای را فتح و بار دیگر توجهها را به آینده بازار ارز جلب کرد. در حالی که برخی خبرها حاکی از ارزپاشی سیاستگذار است، کارشناسان اقتصادی هشدار میدهند چنین مداخلاتی در شرایط تورم بالای ۴۰ درصد، نهتنها ثبات را به بازار بازنمیگرداند بلکه پیامدی جز تشدید رکود، افزایش بیکاری و فشار مضاعف بر تولید داخلی به همراه ندارد.
به اعتقاد آنان، تنها راه پایدار برای مهار نوسانات ارزی، کاهش ریشهای نرخ تورم، اصلاح ساختارهای اقتصادی و واقعیسازی قیمتهاست.
در همین راستا علیاصغر سمیعی زفرقندی نسبت به پیامدهای این سیاست هشدار داده است. این کارشناس اقتصادی تاکید کرده، سرکوب نرخ ارز تجربهای تکراری و پرهزینه است و نهایتا بازار مسیر واقعی خود را طی میکند. او بر این باور است که تنها با اصلاح ساختاری و کاهش تورم میتوان ثبات را به بازار ارز بازگرداند.
سمیعی زفرقندی با تاکید بر اینکه با وجود تورم بالا، هر نوع تزریقی به بازار به منظور کنترل قیمتها، که بیش از تقاضا باشد، کار غیراقتصادی و نادرستی است، خاطرنشان کرد: «در شرایطی که در کشور نرخ تورم، بالای ۴۰ درصد است، ارزپاشی اقدام صحیحی نیست. در واقع عملا قیمت دلار سرکوب میشود و بار تورم بر دوش سایر بخشها مثل اقلام مصرفی، مسکن و خودرو میافتد.»
این کارشناس اقتصادی به تبعات بدتر سرکوب قیمت دلار اشاره کرد و افزود: «وقتی دلار را ارزان در اختیار مردم قرار دهیم، به نوعی واردات را تشویق و صادرات را سرکوب میکنیم. زیرا دلار ارزان به دست صادرکننده میرسد و در حالی که قیمتهایی مثل کرایهها، هزینه کارگر و مواد اولیه در داخل کشور بالا است، صادرکننده ورشکست میشود و از بازار بیرون می رود؛ اما شرایط بر وفق مراد واردکننده میچرخد. دلار را ارزان میگیرد و کالاهای خارجی وارد میکند.»
او ادامه داد: «واردکننده در بازاری که تشنه است و تولیدات و صادراتش متوقف شده یکهتازی میکند. البته در اینجا ایرادی به واردکننده نیست بلکه ایراد متوجه سیاستگذار است که با سرکوب نرخ ارز باعث بیماری اقتصاد میشود.»
سمیعی در ادامه خاطرنشان کرد: «زمانی که بتوانیم کالاهای خارجی را ارزان به مردم ارائه دهیم، تولیدات داخلی کشور تضعیف میشود و تولیدکننده ناچار میشود کارگران خود را کم کند و این موضوع باعث رشد نرخ بیکاری میشود. وقتی کارگرها بیکار شوند کمپولتر میشوند و تقاضایشان از بازار بیرون میرود و قدرت خریدشان کاهش پیدا میکند. این بخش که از بازار حذف شود، بار دیگر تولیدکننده ضربه میخورد و مشتریهایش را از دست میدهد. بنابراین چرخه معیوب در اقتصاد تداوم پیدا میکند.»
او با تاکید بر اینکه بارها گفته شده که قیمت یعنی علامت، گفت: «دادن علامت غیرواقعی کار ناصحیحی است و به اقتصاد یک کشور صدمه میزند.»
تجربه ارزپاشی بارها انجام شده، اما نهایتا قیمت دلار مسیر افزایشی را طی کرده است. بنابراین تجربه گذشته حاکی از اشتباه بودن این مسیر است؛ اما چرا بانک مرکزی همچنان بر ارزپاشی اصرار دارد؟ آیا راههای دیگری برای مدیریت بازار ارز وجود دارد؟
این کارشناس اقتصادی در پاسخ اظهار کرد: «نمیدانم، چرا بانک مرکزی اصرار به ادامه راه اشتباه دارد؛ اما صددرصد راه درست وجود دارد. در کشور، نرخ تورم بالای ۴۰ درصد است و نرخ تورم برای دلار چهار درصد یا قدری کمتر است. تفاضل اینها به نرخ دلار افزوده میشود. ما برای اینکه قیمت دلار بالا نرود بهترین و تنها راهمان این است که نرخ تورم را کاهش دهیم و به صفر نزدیک کنیم.»
او ادامه داد: «اگر نرخ تورم را کاهش دهیم نیاز به ارزپاشی نیست و مشکل حل و ارز هم تک نرخی میشود. مردم ارز عرضه میکنند و کسانی که نیاز دارند میخرند و قیمتها هم بالا نمیرود. البته اگر تورم در کشور زیر چهار درصد قرار بگیرد.»
آیا با شرایط فعلی امکان کاهشی شدن نرخ تورم وجود دارد؟ سمیعی به این پرسش تجارتنیوز اینگونه پاسخ داد: «باید در نظر داشت مردم در بالا بردن نرخ تورم هیچ نقشی ندارند. مردم میتوانند گرانفروشی کنند یا هر کاری که منافات با قانون و اخلاق داشته باشد انجام دهند؛ اما مردم نمیتوانند تورم ایجاد کنند.»
او با تاکید بر اینکه فقط دولت میتواند تورم ایجاد کند، افزود: «دولت با خلق و چاپ پول باعث رشد نرخ تورم میشود. ممکن است این سوال مطرح شود که چرا پول چاپ میشود و دولت در پاسخ ادعا کند که دولت هزینه دارد و پول نداریم، کسری بودجه داریم و ناچار به استقراض از بانک مرکزی هستیم. باید گفت شما چه کردید که کسری بودجه ایجاد میشود و بعد مجبور میشوید پول چاپ کنید. این ادعا از سوی دولت مطرح میشود که دولت یارانه میدهد. در پاسخ باید گفت شما میگویید سالیانه ۱۰۰ میلیارد دلار فقط برای حاملهای انرژی یارانه میدهید و چرا بنزین ۵۰ هزار تومانی را ۱۵۰۰ تومان یا ۳۰۰۰ تومان میدهید. کسی که اتومبیل نداره چرا باید پول بنزین سایرین را بپردازد؟»
او در ادامه تاکید کرد: «بنابراین قیمتها به ویژه حاملهای انرژی، ارز و سایر اقلام باید واقعی شود. قیمت واقعی باعث پویایی و رشد اقتصادی میشود و نرخ بیکاری و تورم پایین بیاید.»
اما در شرایط فعلی، قیمت دلار چقدر باید باشد؟ سمیعی در پاسخ به این پرسش اظهار کرد: «ابتدای امسال قیمت دلار ۱۰۰ هزار تومان بود؛ با توجه به نرخ تورمی که دولت ۴۰ درصد اعلام کرده است و نرخ تورم در کشورهای حوزه دلار که زیر چهار درصد است، باید سالیانه ۳۶ درصد به قیمت دلار افزوده شود. این ۳۶ درصد به این معنی است که هر روز باید یک در هزار به قیمت دلار افزوده شود. مثلا یک فروردین دلار ۱۰۰ هزار تومان باشد؛ دوم فروردین دلار باید ۱۰۰ هزار و ۱۰۰ تومان باشد.»
این کارشناس اقتصادی در خصوص قیمت واقعی دلار گفت: «بر اساس محاسباتی که پیش از این با نرخ تورم ۴۰ درصد انجام داده بودم، قیمت دلار اول تابستان باید حدود ۱۱۰ هزار تومان، اول پاییز حدود ۱۲۰ هزار تومان، اول زمستان حدود ۱۳۰ هزار تومان و ابتدای سال آینده حدود ۱۴۰ هزار تومان باشد. اما اگر سیاستگذارها مقداری بهتر عمل کنند و نرخ تورم را کم کنند شرایط خیلی بهتر خواهد شد.»